letters en punten - Taalunieversum

spellen, gaan ze zulke woorden als woordbeelden in hun geheugen opslaan door ze frequent te
schrijven, en ze mettertijd ook vanuit het geheugen spellen. Het OVSG-leerplan (deel schrijven, p. 24)
noemt dat vanuit het geheugen schrijven ‘directe woordvorming’ en zegt: Directe woordvorming is het
eindstadium van spelvaardigheid.
OPMERKING 2
In overeenstemming met de nieuwe eindtermen taalbeschouwing wordt het onderscheid open-gesloten
lettergreep niet meer genoemd in het deel taalbeschouwing in de in 2010 vernieuwde leerplannen van
OVSG en VVKBaO. Het nieuwe ontwerpleerplan taalbeschouwing van GO! gebruikt nog wel de
oude benadering: Woorden verdelen in lettergrepen, reflecteren op de lettergrepen (open–gesloten
lettergreep) en bijhorende spellingsregel toepassen. (p. 13)
OPMERKING 3
De leerplannen hebben het geregeld over de frequentie waarmee kinderen woorden schrijven, en
bevelen aan met woordfrequenties rekening te houden. Psycholinguïstisch en spellingdidactisch
onderzoek, bijvoorbeeld Bosman (1994) en Sandra e.a. (2001), wijst geregeld op het verband tussen
frequentie van woordvormen en de geheugenopslag ervan. Daar zou het spellingonderwijs, onder
meer het aanmaken van leermaterialen, rekening mee moeten kunnen houden. Daarom is het jammer
dat we geen gegevens hebben over de vraag welke woordvormen kinderen zelf, met welke frequentie
op verschillende leeftijden schrijven. Nu is er niet veel meer beschikbaar dan Goessaert (2004).
3.3 Eerste graad secundair onderwijs A-stroom
3.3.1 Algemeen
De algemene opvattingen over spelling en interpunctie uit het lager onderwijs komen hier terug.
Volgens de leerplannen zijn spelling en interpunctie een aspect van schrijven dat niet op zichzelf mag
komen te staan in een geïsoleerd spellingonderwijs. Via reflectie (taalbeschouwing) moet
spellingonderwijs gekoppeld worden aan de eigen schrijfproductie van leerlingen.
3.3.2 Leerdoelen en leerinhouden
De klemtoon wordt gelegd op het kunnen verzorgen van de eigen schrijfproducten als onderdeel in het
schrijfproces (revisie), met gebruikmaking van hulpmiddelen. In het leerplan van het VVKSO wordt
het zo geformuleerd: bij het schrijven voor een lezer maken de leerlingen geen storende fouten tegen
spelling en interpunctie. (p. 19 en 26)
vaardigheden
In het algemeen kunnen we stellen dat de leerplannen van de A-stroom de leerdoelen en leerinhouden
van het lager onderwijs als grotendeels verworven lijken te beschouwen, maar waarbij occasioneel
onderhoud of individuele remediëring nodig is.
Alleen het OVSG-leerplan herhaalt uitdrukkelijk de leerinhouden van het lager onderwijs (zie boven,
3.2.2, vaardigheden).
Daarnaast maken de leerplannen ruimte voor toevoegingen, die in bepaalde gevallen door de
leerkrachten als facultatieve uitbreidingsdoelstellingen mogen worden opgevat. Die hoeven dus niet
door alle leerlingen bereikt te worden.
Voorbeelden van toevoegingen of uitbreidingen zijn:
23