SLUIS IN VLAANDEREN VERLOREN EN HERWONNEN Studies ...

Inleiding
3. De verovering van Sluis door Parma.
De Reconquista van Sluis
(12 juni - 5 augustus 1587)
door
D. VAN DER BAUWHEDE
Wanneer we alle krijgsverrichtingen in de Nederlanden tijdens de Tachtigjarige
Oorlog op een rij zetten, is het opvallend hoe klein het aantal veldslagen is en hoe
groot het aantal belegeringen.
De voornaamste oorzaak hiervan is, dat het veldleger in de strategie van de 16de eeuw
een totaal andere functie bekleedde dan in de oorlogsvoering - de bewegingsoorlog -
die Napoleon voor het eerst op grote schaal zal toepassen. De krijgsmacht van de 16de
eeuw betekende niet, zoals vandaag, de concentratie van de militaire macht van een
staat, maar diende vooral om vestingen te belegeren of te ontzetten, omdat de
voornaamste resistentie van een land in de steden gelokaliseerd was. In tegenstelling
met de strategie van de moderne tijd waren versterkte steden niet uitsluitend middelen
voor de efficiëntie van het operatie-order, maar het onderwerp van de onderneming op
zichzelf. Daarom bestond de tactiek erin om tijdens een offensief eerst het veldleger
van de vijand te verslaan. Het ontzetten van te belegeren vestingen hoefde men dan
niet te vrezen.
Een van de oorzaken van het verloren gaan van de Zuidelijke Nederlanden tussen
1578 en 1585 was trouwens het meestal niet aanwezig zijn van een Staatse
krijgsmacht om tegen het Spaanse leger te velde te trekken, Veeleer was men er tot
passieve verdediging genoodzaakt, met alle nadelige gevolgen van dien. Doordat geen
troepen dienden aangewezen voor een veldleger had deze Verweerspositie echter wel
het voordeel dat de bedreigde fronteriesteden des te beter konden worden voorzien.
Deze vestingen waren meestal van economisch en strategisch belang. Zeer dikwijls
bestreken ze belangrijke land- en waterwegen en waren als dusdanig uitstekende
uitvalsbasissen voor troepen en vrijbuiterij. Het belang van het operatie-object - m.n.
de grensplaats Sluis - komt immers het duidelijkst tot uiting in de beweegredenen van
de belegeraar. Om met Fruin te spreken, had hij Sluis, de beste haven van Vlaanderen,
na een roemrijke belegering ingenomen. Van een enigszins patriottische pathos
ontdaan, moet echter wel worden gesteld dat Sluis, eens Vlaanderens grootste haven,
tijdens het laatste kwart van de 16de eeuw stilaan aan zijn einde raakte door de
verzanding van het Zwin. De roemrijke belegering van de stad in de
krijgsgeschiedenis van de Tachtigjarige Oorlog, heeft nooit de aandacht gehad die
haar toekwam. Daartegenover hebben in de historiografie van het krijgswezen de
inname van een plaats als Antwerpen (1585) en de drie jaar durende belegering van
Oostende (1601-1604) veel meer naklank en belangstelling genoten. Nochtans was de
verovering van Sluis een niet onbelangrijke schakel in het grootste operatieplan van
Filips: de aanslag op Engeland.
De vierhonderdste verjaardag van het Beleg van Sluis (1587) is daarom een
uitstekende gelegenheid om dit wapenfeit opnieuw te belichten.
11