SLUIS IN VLAANDEREN VERLOREN EN HERWONNEN Studies ...

doel, en in verandering ligt al hun hoop. Het kan in mijn hoofd niet komen dat wij met
zulk een regering, zonder hoofd, zonder autoriteit, zonder gehoorzaamheid, zonder
orde en ook zonder middelen, in 't lange zullen harden kunnen.”
Elizabeth, door de Gedeputeerden vooral gebeden te willen ten allereersten
overzenden een personage van kwaliteit (Leicester), zeide: „'t Zelve versta ik te doen,
zodra wij geaccordeerd zullen zijn; want gewisselijk, zo de Koning van Spanje zag de
continuatie van uw verwarde gouvernering, zoude niet dan met ons lachen; dan, ik
gedenk hem voor dit jaar zo goeden banket niet te schenken”.
Bij het algemeen gevaar, hielden de Staten van Holland de provinciale en plaatselijke
belangen in het oog. Zij hadden, vruchteloos evenwel, getracht, toen het land aan
Frankrijk aangeboden werd, de onafhankelijkheid van Holland en Zeeland te
bedingen. Ook nu misschien werd soortgelijke poging, door Maurits tot Stadhouder
van Holland te benoemen, beproefd. In de Ordonnantie op de Vergadering van
Holland werd voor het gezag van de Vroedschappen gezorgd. Holland en Zeeland
vreesden zich al te zeer met een Unie te verbinden, die van de ontbinding nabij
scheen.
1585. 1 Nov. Maurits, (wellicht ook omdat men de komst van Leicester
tegemoet zag) Gouverneur, Kapitein-Generaal en Admiraal van Holland, Zeeland en
West-Friesland. Als steunpunt, gelijk tegen Anjou (§ 189) zo nu tegen al te veel
Engelse invloed.
In Holland toenemende zucht, bij de Staten naar republikeins beheer; weshalve de
Staten van Brabant hun schrijven: „alle Vorsten zijn, als mensen, subject de macht te
misbruiken; maar daarom laten de Landen niet aan te nemen Heeren en Prinsen om
hen te gouverneren, wel wetende dat ze in deze wereld geen uit de Engelen, maar uit
de mensen tot regeerders kunnen kiezen.” Reeds in 1585 vingen de Staten van
Holland aan zich tegen de Raad van State en de Staten-Generaal te verzetten; zich
gemachtigd rekenende een Resolutie van dezen (die zij uit de hoogte noemen, „enige
gedeputeerden van de Provinciën, alleen speciale last tot zekere zaken hebbende”) te
wijzigen, wanneer hun gewest er door benadeeld werd
1585. Rechtspleging tegen de Admiraal Blois van Treslong, door de invloed
van de Staten van Zeeland in hechtenis gezet. Hij werd in 1591 door het Hof van
Holland volkomen zuiver verklaard van al wat hem aangewreven was. De brave
oorlogsman had aan de Staten weinig gedweeheid betoond. Zo werd Marnix, na de
moedige verdediging van Antwerpen, miskend en „alle zijn daden ten kwaadste
geïnterpreteerd”.
Er ontstond grote jaloezie tegen de Brabanders en Vlamingen, ballingen, om de
Godsdienst wil, waarin men soms minder geloofsgenoten en broeders, dan
vreemdelingen en bijkans vijanden zag. “Zij waren u geen vreemdelingen,” schrijft
een hunner, „toen zij met u één verbond aangenomen, toen zij hun goed en bloed met
u opgezet en verlaten, noch toen ze u, op eigen verzoek, in meerdere en gewichtiger
zaken lange jaren hebben gediend”.
62