SLUIS IN VLAANDEREN VERLOREN EN HERWONNEN Studies ...

elegering was uiteindelijk spectaculair: in een periode van een drietal maanden werd
meer resultaat geboekt dan in de drie jaar durende uitputtingsslag van de
aartshertogelijke troepen: het volledige zuidwestelijke stadsfront was nu onder
controle van de geallieerde legers van de Spaanse Habsburgers.
Om deze nieuwe aanvalsgolf en inname van het zuidwestelijk front het hoofd te
bieden, zag de Oostendse gouverneur Pieter van Gistel zich gedwongen om tijdelijke
afsnijdingen binnen de stad op te trekken. Deze tactiek van terugwijkende verdediging
is een oud principe en beantwoordt aan het Italiaanse principe van de ‘retirata’.
Ingenieurs David van Orliens en Ralf Dexter richtten in maart 1604 achter het
veroverde front een eerste afsnijding op, die als het ware een ‘kopie’ was van het
veroverde zuidwestelijk front en uit de bastions Nieuw Helmond, Nieuw Westbolwerk
en Nieuw Polderbolwerk bestond, waarvan de naamgeving verwijst naar de drie
prijsgegeven bastions. Daar de belegeraars zo dicht de eerste afsnijding naderden en
deze zwaar bestookten, werd reeds gedacht aan een uitbreiding van het retiratasysteem.
De nieuwe gouverneur, Daniel de Hertaing, heer van Marquette, beval op 27
juni een tweede grote afsnijding uit te voeren.
De belegering van Sluis door de troepen van Maurits van Nassau vanaf april 1604
veranderde weinig aan de situatie te Oostende. De krijgsverrichtingen werden er
enigszins vertraagd, maar het besluit van de Spaanse kroon om voorrang aan de
inname van Oostende te geven, bleef gehandhaafd. Wel zal mede door de concentratie
van de Spaans-Habsburgse troepen en hun bondgenoten op de Noordzeehaven
uiteindelijk het behoud van de stad Sluis worden opgegeven. Op 19 augustus 1604 zal
Sluis immers capituleren voor de Staatse troepen.
De Italianen rukten tijdens hun succesvolle mars te Oostende verder op naar het zeer
strategisch gelegen bolwerk Santhill, dat samen met de Hoogduitsers na een zware
strijd werd veroverd. Ook Schottenburg en Bekaf werden ingenomen. Vanuit dit front
kon de oude westelijke haven ingenomen worden en was de zwakste zijde van de
stadsomwalling een gemakkelijke prooi voor de belegeraar. Op 13 september werd
Santhill ingenomen. Ondertussen was ook reeds de eerste afsnijding door de Italiaanse
troepen onder leiding van Spinola overmeesterd. Wegens deze steeds verdere
insluiting van de stad trokken de Oostendse en Staatse legers zich terug in de derde of
laatste afsluiting, een vrij grote rechthoekige redoute die op de hoogste plek in de stad
werd opgericht, namelijk vlak tegenover het strand en de toegang tot de havengeul.
Deze versterking kreeg de naam van het ‘Nieuwe Troje’, ook wel ‘Fort Royal’ of
‘L’Adieu’ genaamd.
Bij de oprichting van dit laatste bolwerk besloten de Staatse ingenieurs om het gebrek
aan aarde te compenseren door lijken opnieuw op te graven en daarmee de wallen mee
op te hogen. Wegens de ligging van dit fort vlak bij de zee en door de werking van de
getijden kalfde de aarden wand steeds verder af. De constructie van dit laatste bolwerk
liet echter toe om voor de belegerden een gunstige aftocht te krijgen. Op 20 september
1604 werd de overgave een feit.
Opvallend is de eervolle wijze waarop zowel de capitulatie als de vrije aftocht tot
stand kwamen. Gevangenen werden in beide kampen vrijgelaten, het garnizoen van de
stad, vijfenveertighonderd manschappen sterk, verliet met tromgeroffel en ‘de kogel in
de mond’ de Oostpoort van de stad.[i] In de duinen hield het verslagen regiment een
parade en werden de verliezers door Ambrogio Spinola met hun dapperheid
gefeliciteerd. ‘s Avonds werd door de Genuese generaal een banket aangeboden,
78