SLUIS IN VLAANDEREN VERLOREN EN HERWONNEN Studies ...

Van Parma's tocht naar Cadzand
Na de inname van het fort te Blankenberge was Parma in de vroege morgen van 11
juni, met zijn eigen fantassins, ruiterij en artillerie uit de omgeving van Oudenburg
vertrokken. De bestemming was Cadzand, een eiland ten westen langs het
Zwinkanaal, iets meer inwaarts, maar toch nog tegenover de oude Sluise vesting. Aan
de oostkant was het gescheiden door het eiland van Der Groe, een eilandje dat bij het
op- en afgaan van de vloed grotendeels in een zee-engte herschapen en bij eb een
moerassig gebied werd. Rond Breskens was het reeds bezet door het leger van de
markies De Renty
Diezelfde avond nog arriveerden ze in Middelburg in Vlaanderen. Na enkele uren rust
ging het op vrijdag 12 juni, over Aardenburg, voorbij Heinkenswerve tot aan de oever
van de zeearm IJzendijke-Sluis - die Vlaanderen van Oostburg scheidde - waar Parma
zijn leger deed halthouden. Er diende tot de middag gewacht omdat slechts bij laag tij
de overtocht mogelijk was.
Hier begon de "mars van ellende" dwars door de droochte, met grote moeyte en
arbeyd, naar het zanderige kale Cadzand dat de sleutelpositie moest worden voor heel
de onderneming. Om de overtocht zo efficiënt mogelijk te laten verlopen en geen tijd
te verliezen, beslisten de krijgsoversten om de persoonlijke uitrusting en de bagage
van de manschappen 's anderdaags naar de plaats van bestemming te laten verschepen,
samen met 6 stukken geschut, omdat men het anders niet over krygen kost. Eens over
de "IJzendijkse grift" werd voor de paar vendels Italiaanse infanterie, de Duitse ruiterij
en de afdelingen Spaanse piekeniers de tocht één ploeterpartij door water en slijk, met
de musketten en haakbussen boven het hoofd om ze zoveel mogelijk droog te houden.
Soms dienden ze zich al zwemmend voort te bewegen en stonden ze tot op
borsthoogte in het water en zaten de pechhebbers van kop tot teen onder de modder.
Vermoeidheid, het gedurig onder vuur genomen worden door Staatse benden en een
knagende honger maakten het alleen maar erger. Vooral de laatste dagen was er
gebrek aan voedsel geweest - want naemaels was er overvloedigh - zodat de soldaten
met overal uytgetrocken wortels van kruyden en op de dijeken wassende riet
ghedwonghen waren haer honger te stillen. De Brugse koeriers Jacob en Francois
Delschot, Stevin Caron en Francois Asaert, die het leger van zyne hoocheyt naer
Cadsant gekonvooieerd hadden, zullen deze ellendige tocht nooit vergeten hebben.
Aangekomen hokten Parma's manschappen langs de oostzijde van het eiland bijna
twee dagen lang in de verlaten duinen, hongerig en bibberend van de natte koude. Het
bleef maar regenen en op Cadzand stond, buiten het dorpje met dezelfde naam, hut
noch boom om zich te beschutten. Door gebrek aan voedsel en drank, aan brandstof of
enig ander middel om warm of droog te worden, had de soldateska meer van een
hongerige mistroostige bende dan van een getrainde legerafdeling. Dit en het niet
komen opdagen van de schuiten die Parma beloofd waren, deed het isolement van hun
strijdmakkers die over de waterengte kampeerden, nog zwaarder wegen. Overigens
diende voortdurend rekening gehouden te worden met vijandelijkheden die vanuit zee
altijd mogelijk waren. Daartegen zouden ze zich slechts met steek- en slagwapens
kunnen verdedigen, omdat door de onophoudelijke neerslag en de "onfortuinlijke
zwempartijen" tijdens hun tocht, het kruit en de lonten tijdelijk onbruikbaar waren. In
deze desolate situatie sloegen ze de kampementen op en dolven loopgraven om hun
musketiers in te logeren.
Op zondag 14 juni, twee dagen na Parma's komst op Cadzand, arriveerden de hem
beloofde vaartuigen, eertvelders genoemd, langs de achterkant van het kasteel van
30