Evaluatie van de verzelfstandiging van het FPC Dr. S. van Mesdag

Evaluatie verzelfstandiging FPC Van MesdagIn navolging van de aanbevelingen van IBO-II is in september 1999 overgegaan opvereenvoudigde, aselecte, plaatsing. Vóór 1999 vond plaatsing en indicatiestelling plaats opbasis van klinische observatie door het toenmalige Meijers Instituut in Utrecht. Bij deplaatsing werd rekening gehouden met kenmerken van de tbs-gestelden en met deuiteenlopende specialisaties, populaties en behandelwijzen van de FPC’s. Vanaf september1999 wordt uitsluitend gelet op de aanwezigheid van psychotische stoornissen,verstandelijke beperkingen, geslacht en eventuele handicaps zoals doofheid. Doordat deplaatsing aselect is, is de status van het FPC (particuliere of rijkskliniek) voor de plaatsing dusniet relevant. FPC’s hebben –op basis van de BVT – een opnameplicht en dienen in beginselelke tbs-gestelde te kunnen behandelen. De afdeling Individuele tbs-zaken (ITZ) van deDienst Justitiële Inrichtingen van het ministerie van Justitie voerde de aselecte plaatsing uit;vanaf 2008 ligt deze taak bij de afdeling plaatsing van de Directie Forensische Zorg. Alsonderdeel van het verbetertraject Tbs terecht werden bovendien vanaf 2001 verbeteringendoorgevoerd in de regelingen omtrent plaatsing en overplaatsing en de uitvoering daarvan.De gedachte achter de introductie van de aselecte plaatsingssystematiek was dat op diemanier alle FPC’s een vergelijkbare populatie zouden krijgen waardoor een beterevergelijking en daarmee (financiële) normering van de FPC’s mogelijk zou worden. Volledigeaselecte plaatsing bleek in de praktijk echter niet haalbaar doordat ook het nieuwe systeemenige selectiviteit kent (op de eerder genoemde kenmerken van psychotische stoornissen,verstandelijke beperkingen, geslacht en handicaps). Verder geldt dat drie tbs-klinieken (hetFPC Van Mesdag, het FPC Kijvelanden en het FPC Veldzicht) zijn toegerust om patiënten meteen speciale status (de EVBG-status: extreem vlucht- en beheersgevaarlijk) op te nemen.Ook hadden capaciteitsproblemen en onderlinge ruilingen (in verband met tweedebehandelpogingen of op sociale gronden gelet op regionale herkomst van de tbs-gestelde)een negatieve invloed op de aselectiviteit.De commissie-Houtman (2005) en de commissie-Visser (2006) stelden voor af te stappen vande aselecte plaatsing met het oog op het bij Justitie realiseren van de centrale inkoopfunctievan forensische zorg. Aselecte plaatsing staat immers op gespannen voet met eenvraaggericht stelsel, waarin ingekocht wordt op basis van onafhankelijke en individueleindicatiestelling. De nieuwe Wfz beoogt vooral stroomlijning en uniformering van deplaatsingsprocedures (in het brede veld van de forensische psychiatrie) en gaat uit vankoppeling van indicatiestelling en plaatsing, waarbij zoveel mogelijk wordt aangesloten op dezorgvraag. Plaatsing wordt integraal onderdeel van de verantwoordelijkheid van hetministerie als zorginkoper. Voor de plaatsing in een instelling geldt dat deze zonodig met eenopnameplicht (met boetebepaling) kan worden afgedwongen. Dat is overigens ook zo opgrond van de huidige BVT (art. 11), maar die kent geen boetebepaling. Klinieken kunnenplaatsing alleen afwijzen op grond van contra-indicaties zoals het reeds verplegen van eenmededader of wanneer een familielid van de patiënt werkzaam is in de betreffende kliniek.16