Evaluatie van de verzelfstandiging van het FPC Dr. S. van Mesdag

Evaluatie verzelfstandiging FPC Van Mesdag3. Het FPC Van Mesdag tot de verzelfstandigingIn dit hoofdstuk besteden we allereerst kort aandacht aan de periode tot 1997 (paragraaf3.1). Vervolgens (paragraaf 3.2) staan we stil bij de crisisperiode (1997-1999) waarin zich talvan incidenten voordeden, waaronder de ontsnapping van twee tbs-gestelden uit de kliniek,die symptomatisch bleken te zijn voor de grote bestuurlijk-organisatorische problemenwaarmee de kliniek kampte. Aansluitend vond een grondige reorganisatie plaats (2000-2002) die in paragraaf 3.3 kort wordt beschreven. De periode tot en met de verzelfstandiging(2003-2008) wordt beschreven in paragraaf 3.4. Het hoofdstuk wordt afgesloten met enkeleconclusies (paragraaf 3.5).3.1 De Van Mesdagkliniek tot 1997In de vooroorlogse periode werden psychiatrische patiënten ondergebracht in aparteinrichtingen. Psychiatrische patiënten die waren veroordeeld voor het plegen van delictenen toerekeningsvatbaar werden geacht, vielen (conform het in 1886 ingevoerde Wetboekvan Strafrecht) echter volledig onder het reguliere systeem van strafgevangenissen. In 1928werd in aanvulling hierop een nieuwe maatregel ingevoerd, de terbeschikkingstelling van deregering (tbr), bedoeld voor ‘den toerekeningsvatbare psychopaath’. Met de tbr-regelingontstond de mogelijkheid tot gecombineerde vonnissen van gevangenisstraf en tbr. Tbrgesteldenwerden geplaatst in ‘rijksasylen voor psychopaten’, zoals het rijksasiel in Avereest(het huidige FPC Veldzicht). Al vlug bleek de tbr-stelling te voorzien in een grote behoefte.De beschikbare capaciteit bleef achter bij het aantal tbr-gestelden, waardoor binnenreguliere gevangenissen in opvang van tbr-gestelden moest worden voorzien.Als gevolg daarvan werd in 1952 een deel van de strafgevangenis in Groningenomgevormd tot ‘noodasiel voor psychopaten’. Uit deze periode dateert de speciale rol die deVan Mesdagkliniek volgens Anthonio tot op de dag van vandaag landelijk gezien inneemt:Groningen moest vooral de zwaarste en lastigste tbr-gestelden opnemen (Anthonio, 2006:85). De strafgevangenis kende vanaf 1952 eerst een gemengde populatie (van ‘gewone’gevangenen en tbr-gestelden), maar al snel vond de overgang plaats van gevangenis naarvolledige tbr-instelling. Vanaf 1 januari 1962 verbleven er in de strafgevangenis vanGroningen alleen nog maar tbr-gestelden (de overige gedetineerden werden overgebrachtnaar de strafinrichtingen in Veenhuizen). De inrichting wordt dan officieel aangewezen alsrijksasiel voor psychopaten.Met het nieuwe regime kwam er ook een nieuwe naam: het Rijksasiel Dr. S. vanMesdag, genoemd naar dr. Synco van Mesdag 28 . In de daaropvolgende decennia28 Synco van Mesdag (1869-1941) werkte vanaf 1905 als geneesheer in de Groninger strafgevangenis. Hij waséén van de eerste artsen in Nederland die behandeling voorstond van gedetineerden met psychiatrischestoornissen (in plaats van louter opsluiting). In het verlengde daarvan beijverde hij zich voor deskundigheidsbevorderingvan medewerkers van tbr-instellingen. Zie verder Anthonio (2006: 83-85).21