Overgangen en aansingen in et onderwijs

7 Conclusies, discussie en aanbevelingen
7.1 Inleiding
Het doel van deze studie was tweeledig. In de eerste plaats richtte deze studie zich op het
beschrijven van de cognitieve en niet-cognitieve ontwikkeling van leerlingen rondom de povo
overgang en de eerste jaren van het vo. In de tweede plaats is nagegaan of er specifieke
groepen leerlingen te identificeren zijn die risico lopen bij de po-vo overgang, bijvoorbeeld
om af te stromen of te doubleren in het vo. In dit onderzoeksrapport stonden twee
hoofdonderzoeksvragen centraal:
1) Hoe ziet de cognitieve en niet-cognitieve ontwikkeling van leerlingen eruit rondom de povo
overgang en de eerste jaren gedurende het vo?
a) Hoe verlopen de schoolloopbanen van leerlingen na de po-vo overgang?
b) Hoe verloopt de cognitieve en niet-cognitieve ontwikkeling van leerlingen rondom de
po-vo overgang?
2) Zijn er specifieke groepen leerlingen die risico lopen bij de po-vo overgang?
In het onderzoek zijn twee benaderingen gehanteerd om de onderzoeksvragen te
beantwoorden, namelijk een prospectieve en retrospectieve benadering. Vanuit beide
benaderingen is geprobeerd tot een beschrijving van de cognitieve en niet-cognitieve
ontwikkeling van leerlingen te komen, evenals tot een beschrijving van groepen leerlingen die
risico lopen bij de po-vo overgang.
De prospectieve benadering is gehanteerd is de Hoofdstukken 3, 5 en 6. In Hoofdstuk 3
waren factoren voorafgaand aan de overgang leidend (bv. Cito-eindtoetsscores, eerdere
leerprestaties, motivatie van leerlingen in groep 8) en zijn deze factoren gebruikt om
schoolloopbanen van leerlingen in het vo te voorspellen. Uit deze analyses is een aantal
relevante factoren naar voren gekomen die van invloed zijn op de schoolloopbanen van
leerlingen. In Hoofdstuk 5 is gekeken naar de ontwikkeling van de cognitieve kenmerken
(zoals prestaties op begrijpend lezen en rekenen/wiskunde) van groep 8 naar leerjaar 3 van het
vo. In Hoofdstuk 6 is naar de ontwikkeling van de niet-cognitieve kenmerken (zoals motivatie
en welbevinden met docenten) van groep 8 naar leerjaar 3 van het vo gekeken.
De retrospectieve benadering (Hoofdstuk 4) ging uit van gesignaleerde
aansluitingsproblematiek bij leerlingen na de overgang naar het vo vanuit het idee dat er een
verschil kan zijn tussen wat de leerlingen ‘meebrengen’ aan cognitieve en niet-cognitieve
kenmerken (bv. leerprestaties en motivatie) en de eisen die aan hen worden gesteld na de
overgang. Doubleren 29 , opstroom en afstroom zijn indicatoren voor een verschil tussen de
29
Aangezien leerlingen die in leerjaar 1 of 2 van het vo zijn gedoubleerd niet in de dataverzameling in leerjaar 3
zijn opgenomen, zijn van hen geen cognitieve en niet-cognitieve kenmerken in leerjaar 3 bekend. Het vergelijken
van leerlingkenmerken in vo-3 van doubleurs met leerlingkenmerken van opstromende, afstromende en
nominaal lopende leerlingen was daardoor niet mogelijk.
121