Overgangen en aansingen in et onderwijs

5 De cognitieve ontwikkeling rondom de po-vo
overgang
5.1 Inleiding
In dit hoofdstuk wordt de cognitieve ontwikkeling van leerlingen rondom de po-vo overgang
onderzocht, namelijk van groep 8 van het basisonderwijs naar klas 3 van het voortgezet
onderwijs. Daarbij zijn drie deelvragen geformuleerd:
1) Wat zijn de toetsscores begrijpend lezen en rekenen/wiskunde van leerlingen in po-8
en vo-3 en zijn er verschillen in toetsscores tussen de verschillende groepen leerlingen
(sekse, SES, etnische herkomst)?
2) In hoeverre hangen leerlingkenmerken en cognitieve kenmerken van leerlingen in po-
8 samen met de cognitieve kenmerken van leerlingen in vo-3?
3) Hoe ziet de cognitieve ontwikkeling in begrijpend lezen en rekenen/wiskunde van
leerlingen van po-8 naar vo-3 eruit?
Specifiek wordt gekeken naar de ontwikkeling van begrijpend lezen en rekenen/wiskunde
rondom de po-vo overgang. De vaardigheden van leerlingen in begrijpend lezen en
rekenen/wiskunde zijn van invloed op de schoolloopbanen van leerlingen (zie Hoofdstuk 3),
daarom hebben we besloten om onze analyses op deze twee factoren te richten. De
vaardigheden van leerlingen in begrijpend lezen en rekenen/wiskunde zijn zowel aan het
einde van de basisschool (groep 8) als in het voorgezet onderwijs (klas 3) gemeten.
Als start van het hoofdstuk geven we een beschrijving van de beschikbare data en de
karakteristieken van de leerlingen die in de analyses konden worden meegenomen (paragraaf
5.2). In die paragraaf wordt ook ingegaan op de representativiteit van de gebruikte steekproef.
Daarna bespreken we de verschillen in cognitieve kenmerken (d.w.z. toetsscores begrijpend
lezen en wiskunde) in vo-3 tussen leerlingen van verschillende seksen, etnische herkomst en
SES-categorieën (paragraaf 5.3). Vervolgens kijken we welke leerlingkenmerken en
cognitieve kenmerken uit po-8 gerelateerd zijn aan de cognitieve prestaties op begrijpend
lezen en rekenen van leerlingen in vo-3 (paragraaf 5.4). Tot slot is ontwikkeling van
leerlingen in begrijpend lezen en rekenen/wiskunde van po-8 naar vo-3 ten opzichte van hun
leeftijdsgenoten in kaart gebracht (paragraaf 5.5). In de laatste paragraaf zal een samenvatting
van het hoofdstuk gegeven worden en worden de deelvragen beantwoord (paragraaf 5.6).
5.2 Beschikbare data
5.2.1 Participanten
Voor de Hoofdstukken 5 en 6 is gebruikt gemaakt van de COOL 5-18 data. Het gaat om een
groep leerlingen die in het schooljaar 2007/2008 in het laatste jaar van het basisonderwijs
zaten en in het schooljaar 2010/2011 in het derde jaar van het voortgezet onderwijs. Dit houdt
87