Overgangen en aansingen in et onderwijs

Overgangen en aansluitingen in het onderwijs. Deelrapportage 2: de po-vo overgang
typen vo-scholen. Vervolgens proberen we op- en afstroom ten opzichte van het schooladvies
te voorspellen aan de hand van een aantal relevante leerlingkenmerken (3.5.3).
3.5.1 Van schooladvies naar onderwijstype in vo-4
In deze paragraaf kijken we in hoeverre er overeenstemming is tussen het schooladvies dat
leerlingen hebben gekregen aan het eind van de basisschool en het onderwijstype waar ze in
vo-4 in terecht zijn gekomen. Na vier jaar vo kan een duidelijker beeld gegeven worden van
de relatie tussen het schooladvies en het onderwijstype waar de leerlingen uiteindelijk op
terecht zijn gekomen. De belangrijkste reden hiervoor is dat in het databestand alleen nog
enkelvoudige onderwijstypen voorkomen. In lijn met de richtlijnen van de Inspectie van het
Onderwijs (zoals beschreven in Dekker, 2015b) rekenen we voor leerlingen met gemengde
adviezen (bv. vmbo-tl/havo) beide niveaus (dus vmbo-gl/tl en havo) als een verwacht traject.
Wanneer we alle leerlingen uit onze steekproef meenemen is de verdeling over de drie
categorieën als volgt: (1) 1.716 (19,1%) leerlingen zijn afgestroomd naar een lager
onderwijstype dan geadviseerd, (2) 6.104 (67,9%) leerlingen zitten in het geadviseerde
onderwijstype en (3) 1.168 (13,0%) leerlingen zijn opgestroomd naar een hoger onderwijstype
dan geadviseerd. We willen hierbij opmerken dat doubleren feitelijk ook een niet-verwachte
schoolloopbaan betreft. We gaan er echter vanuit dat doubleren doorgaans niet betekent dat de
leerling het niveau niet aankan (anders was de leerling vermoedelijk afgestroomd naar een
lager onderwijstype). We hebben er daarom voor gekozen om in de verdere analyses ons
enkel te richten op de leerlingen die qua leerjaar een nominaal onderwijstraject in het vo 17
hebben gevolgd. Als alle nominaal lopende leerlingen worden meegenomen, zijn er in totaal
5.398 (68,7%) 18 leerlingen die in het vierde jaar van het vo op het geadviseerde onderwijstype
terecht zijn gekomen. Daarnaast zijn 1.068 (13,6%) leerlingen in een hoger onderwijstype
terechtgekomen dan geadviseerd (opstroom). Een groter percentage leerlingen, dat is 17,7%
(1.393 leerlingen), is afgestroomd naar een lager onderwijstype. Tabel 3.6 laat de resultaten
voor alle schooladviezen en onderwijstypen in vo-4 zien.
Voor alle schooladviezen geldt dat meer dan 50% van de leerlingen in vo-4 in het
geadviseerde onderwijstype terecht is gekomen. Het percentage overeenkomst tussen het
schooladvies en onderwijspositie in vo-4 is bij enkelvoudige schooladviezen (bv. havo =
51,8%) duidelijk lager dan bij dubbele schooladviezen (bv. havo/vwo = 87,3%). De
uitzonderingen hierop zijn het enkelvoudige vmbo-pro- en vwo-advies, waarbij
respectievelijk 78,2% en 83,9% van de leerlingen in het vo-4 op het geadviseerde
onderwijstype zit, wat een duidelijk bodem- en plafondeffect laat zien. Er is bij bepaalde
schooladviezen sprake van een grote spreiding over onderwijsposities waar leerlingen met
deze adviezen terecht zijn gekomen. Bijvoorbeeld bij de leerlingen met een vmbo-gl/tl-advies
is 62,2% in vo-4 in een vmbo-gl/tl-klas terechtgekomen, terwijl de overige leerlingen met een
vmbo-gl/tl-advies zijn verspreid over vrijwel alle onderwijstypen van vmbo-bb tot het vwo.
Ook de leerlingen met een havo-advies zijn opvallend. In vo-4 is 51,8% in het havo
17
Leerlingen die zijn overgestapt naar het MBO zijn eveneens buiten beschouwing gelaten, aangezien dat ook
een niet-verwachte schoolloopbaan in het vo betreft.
18
Van de 7.859 leerlingen die in de tabel weergegeven mogen worden.
58