Bijenplanten_web

ozenfamilie 179
Eenstijlige meidoorn (Crataegus monogyna)
Er wordt wel beweerd dat honingbijen armoe lijden als ze
op de bloemen van Meidoorn vliegen (honger maakt rauwe
bonen zoet). Diverse malen heb ik echter bijen zien vliegen
op Meidoorn die in de directe nabijheid van zeer aantrekkelijke
bijenplanten stonden. Hier werd ook druk op gevlogen,
dus van gebrek aan bloeiende bijenplanten was geen sprake.
Er zal nog veel wetenschap moeten worden bedreven om
er achter te komen waarom bijen een bepaalde soort wel
bezoeken en een andere niet.
Variabele soorten
Het geslacht Meidoorn (Crataegus) behoort tot de Rozenfamilie
(Rosaceae) en telt ongeveer 200 soorten. Deze komen
voor in de gematigde streken van het noordelijk halfrond,
vooral in Noord-Amerika. Meidoorns zijn zeer variabel en
bovendien hybridiseren veel soorten makkelijk.
Twee inheemse soorten
In ons land komen twee soorten voor: de Eenstijlige meidoorn
(Crataegus monogyna) en de Tweestijlige meidoorn (C. laevigata).
De Eenstijlige meidoorn is de meest algemene. Deze soort
komt voor op jonge (holocene), zandige of licht kleiige grond.
De struik- of boomvormige plant gedijt ook goed op andere
grondsoorten, als deze maar niet te arm aan voedsel en niet te
nat zijn. De Eenstijlige meidoorn is een echte cultuurvolger.
Hij wordt vaak aangeplant in bosplantsoenen. Zowel de
bloemen als de vruchten hebben sierwaarde. Door de aanwezigheid
van takdoorns is een Meidoorn-begroeiing moeilijk
toegankelijk. De soort wordt daarom veel gebruikt voor
beplanting van taluds van wegen bij opritten van viaducten en
bruggen, mede omdat hij luchtverontreiniging goed verdraagt.
Bloei in mei en juni
In de tweede helft van mei en begin juni is de Eenstijlige meidoorn
overdekt met een witte bloemenpracht. De bloemvorm
is rond en vertoont weinig geledingen doordat de kroonbladen
elkaar overlappen. De bloem heeft geen optisch nectarmerk.
Doordat ze in een vertakte tuil staan vormen de bloeiwijzen
tussen het groen een opvallende verschijning voor bezoekende
insecten. De bloemen zijn proterogyn, wat wil zeggen dat de
stempel rijp is voordat het stuifmeel vrijkomt. In een bloem
vinden we meestal 20 meeldraden. De stamper bestaat uit één
vruchtblad. De soortnaam monogyna is afgeleid van mono
(één) en gyne (vrouw, stempel). Er zijn twee zaadknoppen,
waarvan er één onvruchtbaar is.
Geur
Over het algemeen wordt aangenomen dat geurstoffen van
bloemen bij de oriëntatie van insecten pas dienst gaan doen
als deze de bloem op korte afstand zijn genaderd. Bij de Meidoorn
zal de geur ongetwijfeld ook op grotere afstand al een
bijdrage leveren, want hij is op tientallen meters al duidelijk
waar te nemen. De bloemen verspreiden een zware zoete geur,
die niet door iedereen wordt gewaardeerd. De geurstof bevat
namelijk trimethylamine, dat naar urine en ammoniak ruikt.
Honingbijen verzamelen stuifmeel en nectar op de bloemen.
Wanneer ze uitsluitend stuifmeel verzamelen, is het bloembezoek
van korte duur. De kleur van de stuifmeelklompjes
varieert van geel tot vuilgeel. Het nectarium ligt op een vlakke
discus rond de stamper. In de beharing op de basis van het
vruchtbeginsel kan de nectar zich verzamelen. In de nectar
domineren vruchtensuiker en druivensuiker. De bloemen
worden ook veel bezocht door Zandbijen (Andrena) en Groefbijen
(Halictus).
Vruchten in oktober
In oktober prijken de rode vruchten aan de bomen en struiken.
Het zijn bes-achtige schijnvruchten, waarvan het vruchtvlees
melig is. Ze zijn gekroond met de restanten van de bloemkelk.
De pitten, elk één zaad bevattend, worden door vogels verspreid,
die van de vruchten eten. De zaden kiemen in het voorjaar.
plaat 77. Eenstijlige meidoorn
A tak met bladeren en bloeiwijze; B takdoorns; C bloem; D onderzijde
bloem; E stamper; F meeldraden; G stuifmeelkorrel (tricolporaat):
1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; H vruchten;
I doorsnede ‘bes’; J pit; K zaad.