Bijenplanten_web

wijnruitfamilie 273
Tetradium daniellii
De hier besproken bijenplant was vroeger bekend onder de
naam Euodia hupehensis. Na revisie van een aantal verwante
geslachten van de Wijnruitfamilie (Rutaceae) is de soort
onderscheiden als Tetradium daniellii. Het geslacht Tetradium
telt negen soorten, die voorkomen vanaf de Himalaya in
oostelijke richting tot Japan en in zuidelijke richting tot Java
en Sumbawa.
Uit China
Tetradium daniellii is in het westen geïntroduceerd door
E.H. Wilson (1876-1930), die zijn loopbaan als tuinman
begon bij de befaamde Kew Gardens en eindigde als directeur
van het grote Arnold Arboretum in Boston (U.S.A.). In het
begin van de twintigste eeuw maakte hij vier langdurige reizen
naar China. Daar verzamelde hij maar liefst 16000 plantensoorten,
waarvan er zo’n 1000 in cultuur zijn genomen.
Late bloei
De plant groeit als een struik of een boom. Als boom kan hij
een hoogte van ongeveer 20 meter bereiken. De gladde zilvergrijze
bast lijkt op die van de beuk. De bladeren zijn tegenoverstaand
en oneven geveerd. De 5 tot 9 blaadjes zijn aan de
bovenzijde zwak behaard en hebben aan de onderzijde plukjes
haren in de oksels van de nerven. In augustus begint de bloei.
De bloemen staan in piramidale gevorkte bijschermen.
Deze bevatten mannelijke (alleen meeldraden) en vrouwelijke
bloemen (alleen stampers).
De mannelijke bloemen gaan het eerst open, de vrouwelijke
volgen ongeveer 10 dagen later. Van boom tot boom zit er
verschil in de aanvang van de bloei en ook in een en dezelfde
boom komen de bloeiwijzen niet precies tegelijkertijd in bloei.
De kans op kruisbestuiving is dus groot, hoewel bij zelfbestuiving
ook zaadzetting plaatsvindt.
De bloemen zijn vier- of vijftallig. In de mannelijke bloemen
staan de meeldraden tussen de kroonbladen. In het centrum
van de bloem vormen de rudimenten van de stampers een
soort kroontje. Daaronder bevindt zich het nectarium.
De nectar komt precies tegenover de meeldraden naar buiten
en verzamelt zich tussen de stampers en de behaarde helmdraden.
Er wordt veel nectar geproduceerd, de druppeltjes zijn
met het blote oog te zien. Het nectarium is lichtoranje en
contrasteert daardoor met het wit van de kroonbladen en het
lichtgroen van de stampers. Er wordt ook volop stuifmeel
verzameld. De stuifmeelklompjes zijn geel. Het oppervlak van
de stuifmeelkorrels heeft een netstructuur (reticulaat). Midden
tussen de kiemopeningen en op de polen is de wand van de
korrel het dikst. In een bloeiwijze vinden we op veel plaatsen
onder de in bloei staande mannelijke bloemen twee bloemknoppen
van vrouwelijke bloemen. Een vrouwelijke bloem
heeft vier of vijf stampers, die alleen onderaan en bij de
stempels met elkaar zijn vergroeid. Tussen de witte kroonbladen,
die vanbinnen behaard zijn, staan onderontwikkelde
meeldraden. Rondom de stampers bevindt zich een oranje
gekleurd nectarium. Bij beide bloemtypen ligt de vrijgekomen
nectar open en bloot, makkelijk op te nemen door de bijen,
maar onbeschermd tegen regen en droogte.
Vermeerdering
De rijpe vruchten zijn donkerrood. Ze bestaan uit vier of
vijf peulvormige delen, die bij rijpheid aan de binnenzijde
van boven naar beneden openbreken. Van de twee zaden in
elk deel, is de onderste steriel en de bovenste kiemkrachtig.
De zaden zijn glanzend zwart en kiemen gemakkelijk.
plaat 124. Tetradium daniellii
A bloeiwijze met mannelijke bloemen; B blad; C mannelijke bloem
en bloemknop vrouwelijke bloem; D mannelijke bloem (deel bloemkroon
en meeldraden verwijderd); E meeldraad; F stuifmeelkorrel
(tricolporaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; G vrouwelijke
bloem; H stampers; I vrucht; J zaden (onderste steriel).