Bijenplanten_web

lipbloemenfamilie 381
Echte tijm (Thymus vulgaris)
Het geslacht Tijm (Thymus) behoort tot de Lipbloemen familie
(Lamiaceae) en telt ongeveer 350 soorten, die voor komen in
het gematigde deel van Eurazië. Echte tijm is inheems in het
Middellandse-Zeegebied. De soort is een van de zeven kruiden
die door de Egyptenaren werden gebruikt bij het balsemen.
Van de tijmsoorten is het de meest aromatische.
Echte tijm is een halfstruik van zonnige standplaats op
voedselarme, goed doorlatende grond. Hij kan 20 tot 30 centimeter
groot worden en heeft een krachtige penwortel.
De kleine bladeren zijn kortgesteeld en aan de onderzijde
viltig behaard. Aan de rand zijn ze naar onder omgekruld.
De bouw van de bladeren wijst op de droogtebestendigheid
van de plant.
Twee soorten bloemen
De bloemen verschijnen in mei en juni in okselstandige bijschermen.
De bijschermen van twee tegenoverstaande bladeren
vormen en schijnkrans. In de kruidentuin van de Leidse
Hortus Botanicus trof ik eens een groepje planten aan die opvielen
doordat de bloemen van enkele planten duidelijk
kleiner waren: Echte tijm heeft twee soorten bloemen, tweeslachtige
en bloemen waarin de meeldraden niet volledig
ontwikkeld zijn. De tweeslachtige bloemen hebben een langere
bloemkroon. Maar de bijen maken geen onderscheid en halen
nectar op beide bloemtypen. De kroon is lila of roze, soms
wit, en heeft een korte buis met twee duidelijke lippen met in
totaal vijf slippen. Daaruit is af te leiden dat de kroon bestaat
uit vijf met elkaar vergroeide kroonbladen. De twee bovenste
slippen vormen de bovenlip en de drie onderste de onderlip.
Ook de kelk is tweelippig. De bovenlip bestaat uit drie korte
tanden, terwijl de onderlip diep ingesneden is. De twee korte
en twee lange meeldraden liggen tegen de onderkant van de
bovenlip. De tweeslachtige bloemen zijn proterandrisch, dat
wil zeggen dat eerst de meeldraden rijp zijn en het stuifmeel
wordt afgegeven en dat daarna de stamper verder uitgroeit en
rijp wordt om stuifmeel te ontvangen.
Bijenbezoek
Honingbijen zijn belangrijke bestuivers van de Echte tijm.
Ze verzamelen nectar en stuifmeel. Bij hun bezoek komen ze
met hun bovenzijde in aanraking met het stuifmeel uit de
helmknoppen of met rijpe stempels van de stamper. Doordat
de bloembuis maar kort is, kunnen ze gemakkelijk bij het
kussenvormige nectarium aan de basis van het vruchtbeginsel.
Het suikergehalte in de nectar varieert van 25 tot 45%.
Vermeerdering
Echte tijm vermeerdert zich door de vorming van zaad.
De vrucht is een splitvrucht die in vier nootjes uiteen valt.
Na de bloei blijft de kelk aan de plant vast zitten. Tijdens het
rijpen van de vrucht sluit een haarkrans aan de binnenzijde de
kelkopening af. De nootjes worden met de kelk door de wind
verspreid. De zaden blijven tot drie jaar kiemkrachtig.
plaat 178. Echte tijm
A deel van plant met tweeslachtige bloemen; B vrouwelijke bloem;
C tweeslachtige bloem in mannelijk stadium; D Stuifmeelkorrel
(stephanocolpaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht;
E stamper; F vruchtbeginsel met nectarium; G vruchtkelk; H nootje.