Bijenplanten_web

lipbloemenfamilie 363
Grijs kattenkruid (Nepeta x faassenii)
Het geslacht Kattenkruid (Nepeta) behoort tot de Lipbloemenfamilie
(Lamiaceae) en telt ongeveer 150 soorten. Deze groeien
vooral op droge stenige plaatsen. De enige soort in ons land
is het op de Rode Lijst staande Wild kattenkruid (Nepeta
cataria). Deze is vrij zeldzaam in de duinen en in Zuid-
Limburg. Grijs kattenkruid is een hybride van, naar men
aanneemt, Nepeta mussinii en Nepeta nepetella. De eerste is
inheems in de Kaukasus, de andere komt uit Zuid-Europa.
De kruising kwam vermoedelijk tot stand toen de soorten in
cultuur bijeengebracht werden.
Winterhard
Grijs kattenkruid is een vaste plant, die in ons land redelijk
winterhard is. Het is raadzaam om de oude stengels in het
najaar aan de planten te laten, zodat ze in de winter als
bescherming tegen de vorst kunnen dienen.
Steriele stuifmeelkorrels
Zowel de vierkante stengels als de bladeren zijn sterk behaard.
In mei begint de bloei. Zoals vaak bij hybriden het geval is,
zijn de stuifmeelkorrels steriel en wordt er ook geen zaad
gevormd. Dat heeft het voordeel dat de blauwe bloemen lang
aan de plant blijven. De bloei duurt tot in augustus. De bloeiwijze
is een okselstandig bijscherm. Twee tegenover elkaar
staande bijschermen vormen een schijnkrans. Ook de kelk
en de kroon zijn met haren bezet. De kelk is kokervormig en
heeft vijf driehoekige slippen langs de rand.
De kroon bestaat uit een smal buisvormig deel en twee lippen.
De onderlip verschaft bezoekende insecten een landingsplaats.
Bij het begin van de bloei steken de vier meeldraden recht
onder de bovenlip uit. De stamper is dan nog niet op volle
lengte en ligt met nog gesloten stempels tussen de meeldraden.
Later buigen de meeldraden opzij en komt de stijl
naar buiten. De stempels buigen dan vorkvormig uiteen.
Veel nectar
Grijs kattenkruid is geliefd bij honingbijen en hommels.
Voor zover ik heb kunnen waarnemen verzamelen honingbijen
alleen nectar. Tijdens hun bezoek krijgen ze stuifmeel voor op
de kop gedrukt; het zal moeilijk voor ze zijn om het van die
plaats in klompjes te verzamelen. Het nectarium ligt onder
in de bloem en vormt een kussen rond het vruchtbeginsel.
De nectar komt aan de voorkant van de bloem tevoorschijn.
Voor de bijen ligt het nectarium wel erg diep in de bloem;
het smalle buisvormige deel van de bloemkroon is namelijk
ongeveer een centimeter lang. Een gelukkige omstandigheid
voor de bijen is dat de bloemen veel nectar produceren.
Ik vond bloemen waarvan de kroonbuis voor de helft met
nectar was gevuld. Als een bij met haar tong het oppervlak
kan bereiken, kan ze alle nectar opnemen.
Vermeerdering
Grijs kattenkruid laat zich vermeerderen door het scheuren
van de plant, bij voorkeur in het voorjaar, en door het maken
van stekken, het best in juni of juli van scheuten zonder
bloemen.
plaat 169. Grijs kattenkruid
A bloeistengel; B blad; C bloemknoppen; D bloem van opzij;
E bloem van voren; F meeldraden; G stuifmeelkorrel (stephanocolpaat):
1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; H deel bloemkelk
met stamper; I vruchtbeginsel met nectarium.