Bijenplanten_web

uwbladigenfamilie 305
Veldhondstong (Cynoglossum officinale)
Het geslacht Hondstong (Cynoglossum) behoort tot de Ruwbladigenfamilie
(Boraginaceae) en telt zo’n 50 tot 60 soorten,
waarvan de Veldhondstong de enige in ons land is. We vinden
deze soort in de duinen van Zeeland, Noord- en Zuid-Holland,
op Texel en op enkele plaatsen op rivierdijken en in Zuid-
Limburg. De plant gedijt het beste op een kalkrijke bodem.
Tweejarig
Veldhondstong is een tweejarige plant, die in het eerste jaar
een rozet van bladeren en een stevige wortel vormt. In het
eerste jaar worden in de wortel voldoende stoffen opgeslagen
om het volgend jaar zaad te kunnen vormen. De plant vormt
dan één of soms meerdere stevige stengels. De gehele plant is
bezet met een korte wollige beharing. De rozetbladeren zijn
gesteeld, de stengelbladeren zittend. Aan het eind van een
stengel en in de oksels van de bladeren bovenaan vormen zich
de bloemen in schichten. In het knopstadium zijn de schichten
spiraalvormig opgerold. Tijdens de bloei (mei-juli) wordt de
schicht steeds langer. Bij het begin van de bloei is de bloemkroon
bruinachtig rood, later purper.
De bloemen zijn vijftallig. De behaarde kelkbladen zijn tijdens
de bloei korter dan de bloemkroon, maar groeien later verder
uit en omsluiten dan de rijpende vrucht. De bloemkroon bestaat
uit een korte buis met een vijflobbige holle rand. In de
bloem hebben de lobben kleine aanhangsels, de keelschubben,
die de bloemopening bijna helemaal afsluiten. Bijen die nectar
willen puren, moeten met hun tong tussen de schubben door
en stuiten dan op de korte meeldraden. Het bovenstandig tweehokkige
vruchtbeginsel wordt door valse tussenschotten in vieren
gedeeld. De korte rechte stijl staat onderaan tussen de vier delen
van het vruchtbeginsel. Bij het rijpen van het zaad groeit de stijl
verder en steekt uiteindelijk ver boven de deelvruchten uit.
Nectar en stuifmeel
De Veldhondstong produceert veel nectar, die onder in de
bloem wordt afgescheiden. De nectar bevat gelijke hoeveelheden
saccharose, fructose en glucose.
De stuifmeelkorrels zijn relatief klein. Ze zijn heterocolpaat,
wat wil zeggen dat ze verschillend gevormde langwerpige
kiemopeningen hebben. Van de zes aperturen zijn er drie
stervormig; de andere hebben een langgerekte vorm. Bij een
honinganalyse zijn de korrels gemakkelijk te herkennen.
Omdat ze zo klein zijn, behoren ze tot het type stuifmeelkorrels
waarvan de hoeveelheid oververtegenwoordigd (tenminste
90%) moet zijn, wil van een soorthoning gesproken kunnen
worden. Kleine stuifmeelkorrels worden tijdens het verzamelen
van nectar namelijk niet zo gemakkelijk door het ventiel uit
de honingmaag van de bij gezeefd.
Hondstonghoning
Stuifmeel van de Veldhondstong wordt regelmatig in Nederlandse
honing aangetroffen. Gelet op de verspreiding van de
plant in ons land zal het niet gauw gebeuren dat de bijen
Veldhondstonghoning leveren. Toch overkwam dat een imker
uit Noordwijk: het zeer overvloedig aanwezige stuifmeel in de
voorjaarshoning die hij in 1988 oogstte was voor bijna 100%
afkomstig van de Veldhondstong.
Giftig
De rozetbladeren bevatten giftige alkaloïden. In Amerika,
waar de plant met graanzaden uit Eurazië terecht is gekomen,
is Veldhondstong een schadelijke plant.
Vermeerdering
Veldhondstong vermeerdert zich uitsluitend door zaad.
De vrucht bestaat uit vier platte eivormige nootjes, die aan
beide zijden bezet zijn met stevige haartjes. Deze hebben aan
het eind weerhaakjes en blijven daardoor gemakkelijk aan de
vacht van dieren kleven, waardoor verspreiding kan plaatsvinden.
plaat 140. Veldhondstong
A bovenste deel van plant met bloemen en rijpende vruchten;
B bloem; C deel van binnenzijde bloemkroon met keelschubben
en meeldraden; D meeldraad; E stuifmeelkorrel (heterocolpaat/
stephanocolpaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; F deel
van kelk met stamper; G nootje.