Bijenplanten_web

composietenfamilie 473
Hartbladzonnebloem (Doronicum pardalianches)
Voorjaarszonnebloem (Doronicum) behoort tot de Composietenfamilie
(Asteraceae). Het geslacht telt ongeveer 34 soorten.
De meeste zijn inheems in bergachtige gebieden van het
gematigde deel van Azië, een klein aantal in Europa en Afrika.
Tot de laatste groep behoort de Hartbladzonnebloem. Waar
deze soort precies vandaan komt is niet met zekerheid vast te
stellen. De Hartbladzonnebloem werd vroeger voor medicinale
doeleinden aangeplant bij burchten en kloosters. Van daaruit
is de soort op veel plaatsen verwilderd. In ons land komt ze
voornamelijk voor in loofbossen bij buitenplaatsen en wordt
daarom tot de stinsenflora gerekend.
Vreemde naam
Een wetenschappelijke naam zegt vaak iets over de bouw of
het gebruik van een soort. De naam Doronicum pardalianches
is echter maar moeilijk te begrijpen. De afleiding van de
geslachtsnaam is onzeker. De soortnaam pardalianches komt
van het Griekse pardalis (panter) en anchein (wurgen). In het
Frans heet de soort Doronic mort aux panthères en in het
Engels Leopards-bane of panthers-strangler. Was de Hartzonnebloem
een plant om panters mee te doden? De soort is echter
in het geheel niet giftig.
Twee bladvormen
Hartbladzonnebloem heeft een knolvormig verdikte wortelstok.
Al in het najaar komen er grondstandige bladeren tot ontwikkeling.
Deze zijn lang gesteeld en hebben een hartvormige
voet. In het voorjaar vormt de plant bebladerde stengels, met
aan het eind daarvan de bloemhoofdjes. De stengelbladeren
hebben een wigvormige voet en een korte, aan de basis
geoorde steel. Naar boven toe worden de bladstelen korter.
Helemaal bovenaan de plant zijn de bladeren zittend en
stengelomvattend. De plant is sterk behaard.
De bloemhoofdjes staan op korte stevige stelen in de bladoksels.
Later tot ontwikkeling gekomen hoofdjes staan meestal
hoger dan hun voorgangers. In ons land bloeit de soort in
juni. Soms slaat ze een seizoen over en komt dan niet in bloei.
Het omwindsel van de bloemhoofdjes is klokvormig en
bestaat uit spitse, met klierharen bezette blaadjes. Langs de
rand van het hoofdje vinden we een krans van heldergele lintbloemen.
Ze hebben alleen een stamper, geen meeldraden.
Op het vruchtbeginsel van deze bloemen ligt een sterk ontwikkeld
nectarium. De buisbloemen in het centrum van het
hoofdje zijn tweeslachtig en iets donkerder van kleur.
Honingbijen verzamelen nectar en stuifmeel. De stuifmeelklompjes
zijn heldergeel. De bolronde gestekelde stuifmeelkorrels
hebben drie kiemopeningen.
Twee vruchtvormen
De vrucht is een nootje bezet met tien lengteribben. In een
hoofdje ontwikkelen zich we twee typen vruchten. Die van de
buisbloemen zijn op de ribben behaard en hebben een krans
van lange geveerde pappusharen. Bij de vruchten van de lintbloemen
ontbreken beharing en pappus. Beide typen zijn gitzwart.
De plant vermeerdert zich zowel door zaad als met
worteluitlopers.
Tuinplant
In losse grond heeft de Hartbladzonnebloem de neiging
tot woekeren. Beter geschikt voor de tuin is Doronicum
orientale, afkomstig uit Zuid-Europa, Klein-Azië en Kaukasus.
Deze soort bloeit in april en mei. Het is een rijkbloeiende
soort, die zich makkelijk door deling laat vermeerderen.
Dat moet wel direct na de bloeiperiode gebeuren.
plaat 224. Hartbladzonnebloem
A deel van bloeiende plant ; B grondstandig blad; C stengelblad;
D omwindselblad; E lintbloem; F 1-4 buisbloemen in opeenvolgende
bloeistadia; G opengeslagen meeldradenkokertje; H stuifmeelkorrel
(tricolporaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; I nootje van
lintbloem; J nootje van buisbloem met pappus; K deel pappushaar;
L nootje van buisbloem.