Villa d'Arte 6 - 2021

close-up
‘ De kaars was sinds
mensheugenis
onze belangrijkste
lichtbron en dat zie
je terug in de kunst’
mineerde in de nachtvoorstellingen
van Gerard van Honthorst,
Rembrandt van Rijn en Godefridus
Schalcken. Zij gebruikten de kaars
in veel van hun schilderijen als
primaire lichtbron.
Gherardo delle Notti, alias
Gerard van Honthorst
Reesings speurtocht naar de kaars
in de kunst leverde verrassende
ontdekkingen op. Het was aanvankelijk
gewoon kunstlicht, maar
als Caravaggio de lichtbron buiten
de voorstelling plaatst en sterke
licht-donkercontrasten aanzet,
ontstaat het beroemde ciaroscuro.
Rembrandt en Gerard van Honthorst
volgen dat. Laatstgenoemde
is misschien wel de kunstenaar die
Links
Vismarkt, Van
Schendel
Onder
Heilige familie,
Rembrandt,
Rijksmuseum
Lang werd gedacht dat de Etrusken
de uitvinders van de oerkaars
waren, waarna de Romeinen de
kaars over de wereld verspreidden.
Kandelaars uit de graftombe van
Toetanchamon duidden er echter
op dat de kaars veel ouder is. De
opeenvolgende kaarsensoorten
die van de middeleeuwen tot het
einde van de 19 e eeuw werden
geproduceerd, ook de duurste van
bijenwas, waren overigens primitieve
voorlopers van de stearine en
paraffinekaarsen van tegenwoordig.
Ze hadden een structureel lagere
lichtopbrengst en hoe goedkoper
de kaars, hoe onwelriekender (en
ongezonder) de geur die ervan
afkwam. Reesing: ‘Toch was de
kaars sinds mensheugenis onze
belangrijkste lichtbron en dat zie je
terug in de kunst.’
De flakkerende vlam
Naast het dagelijkse gebruik is
kaarslicht altijd omgeven geweest
met een vleugje geheimzinnigheid.
De duisternis doorbroken door een
oplichtende, warm flakkerende
vlam sprak kunstenaars aan. Zij
konden daarmee voorstellingen
kracht bijzetten. Die kunst cul-
211