Villa d'Arte 6 - 2021

close-up
de taal van het kaarslicht het beste
sprak. In Italië noemde men hem
Gherardo delle Notti (Gerard van
de Nachten). De tentoonstelling
toont een aantal fascinerende
werken van zijn hand, waaronder
‘De bespotting van Christus’ uit
1614. Dit monumentale schilderij
bevindt zich in een buitenlandse
particuliere collectie en is nog nooit
in Nederland te zien geweest. Reesing:
‘Anders dan Caravaggio hield
Van Honthorst de kaars in beeld,
of dekte hem af met een hand of
figuur ervoor, waardoor er dramatiek
ontstond. Ook Rembrandt
doet dat in ‘De heilige familie bij
avond’. Het licht van een enkele
kaars wordt daarin afgedekt door
de gestalte van Maria in een grote
ruimte, hetgeen een bijzonder intieme
sfeer schept. Uit deze werken
ontstaat gaandeweg een traditie
rond kaarslichtvoorstellingen in de
212
Nederlandse kunst. In de 19 e eeuwse
romantiek beleeft dat een revival
vanwege het sferische effect en als
dan het gaslicht opkomt, verdwijnt
de kaars uit beeld.’
Kaarsenverbod in Gouda…
De respons op de kaarslichttentoonstelling
is overweldigend. Iedereen
heeft iets met kaarslicht en
rond het midden van de 19 e eeuw
had Gouda een beroemde kaarsenindustrie.
De Goudse kaars was
even beroemd als de Goudse kaas.
Iedere tweede vrijdag in december
viert de stad nog steeds Gouda
bij Kaarslicht (dit jaar geschrapt
wegens corona). De middeleeuwse
binnenstad wordt dan verlicht door
duizenden kaarsen in een feeëriek
schouwspel. Reesing: ‘Ik wilde dat
effect in de vormgeving van de
tentoonstelling vangen en vroeg
theatervormgever Theo Tienhooven
‘ Tot mijn verbazing bleek
er nooit eerder ergens
een tentoonstelling over
kaarslicht te zijn gemaakt’
om de tentoonstelling in te richten.
Hij ving de donkerheid van het
leven en plaatste semi-transparante
doeken tussen de donkere
ruimtes met kaarslicht waardoor je
de sfeer van de doeken ervaart. Dat
is imitatie-kaarslicht, want vitrages,
kaarsen en schilderijen zijn geen
verzekerbare combinatie. Maar de
imitatiekaarsen hebben wel echt
dat flakkerend effect dat echte
kaarsen ook hebben!’
Symboliek
In de tentoonstelling komt ook de
symboliek van de kaars aan bod.
Reesing: ‘Het langzaam doven van
de kaars staat voor de vergankelijkheid
van het leven. In het Christendom
verbeeldt de kaars het ware
licht, de wederopstanding.’
Uitgekiend decor
Als we vandaag de dag naar
barokke en decadente 17 e en 18 e