Villa d'Arte 6 - 2021

exposities
Het Haags Historisch Museum
presenteert in samenwerking met
Universiteit Leiden en Dagmar
van Weeghel een compleet
overzicht van het fotografisch
oeuvre van Alexine Tinne (1835 -
1869). Fotografie van tijdgenoten
geeft internationale context
aan haar werk. In de woorden
van directeur Tjeerd Vrij van het
Haags Historisch Museum was
Alexine Tinne ‘Nederlands eerste
belangwekkende vrouwelijke
fotograaf in een kunstdiscipline
die verder door mannen werd
gedomineerd.’
Behalve een wereldberoemde
ontdekkingsreizigster was de
Haagse Alexine Tinne (1835-1869)
een van de belangrijkste pioniers
uit de begintijd van de fotografie in
Nederland. Tijdens haar verblijf in
Noord-Afrika legde ze zich toe op
portretten van Nederlandse, mediterrane
en Afrikaanse reisgenoten,
haar ‘nieuwe familie’. Deze mensen
wist ze zonder de toen gangbare
standsverschillen en met compassie
en creativiteit vast te leggen.
Vrijgevochten
Tinne kon haar leven zo inrichten
omdat ze uit een vermogende
familie stamde. Haar vader had
een groot fortuin opgebouwd met
Zuid-Amerikaanse plantages waar
ook tot slaaf gemaakte mensen
werkten. Aan het chique Lange
Voorhout ontwikkelde Alexine
zich echter tot een vrijgevochten
persoonlijkheid die zich verdiepte
in verre landen en lege plekken op
de wereldkaart. Dat begon met de
geijkte klassieke bestemmingen
in Europa, maar later reisde ze als
eerste westerse vrouw, samen met
haar moeder, tante en een heel gevolg,
door Afrika. Reiskaarten die in
de tentoonstelling zijn opgenomen
leveren een fascinerend inzicht in
een wereld waarin Israël en Palestina
simpelweg stonden vermeld
als ‘The Holy Land’. De romantiek
druipt van de sprookjesachtige
kaarten af.
Originele invalshoeken
en vernieuwingen
De tentoonstelling legt nieuwe
verbanden met bekende namen
uit de fotografiegeschiedenis, zoals
de Britse fotograaf Francis Frith
(1822-1898), die Alexine in Egypte
ontmoette. Op reis maakte ze heel
persoonlijke portretfoto’s van het
reisgezelschap, die afweken van het
toen gangbare wereldbeeld. Vrij:
‘Dat was mede bijzonder omdat ze
dat deed met gedurfde experimenten.
Ze werkte bijvoorbeeld met in
Nederland onbekende, ongewoon
grote glasnegatieven van 40 ×
50 cm, en ze bouwde haar koets
om tot rijdende ‘doka’ om landschapsfoto’s
te maken. Bovendien
maakte ze fotocollages en vroege
interieurfoto’s, wat bij beperkt licht
en de toenmalige fototechniek zeer
moeilijk was.’
Twee tentoonstellingen
Tinne’s werk raakte na haar vroege
dood verspreid, maar dankzij
bruiklenen uit (inter)nationale
collecties en nieuw ontdekt werk
kan het Haags Historisch Museum
nu een compleet overzicht van
haar oeuvre geven. Dat wordt in
Links: Alexine Tinne te paard in de Haagse Manege,
fotograaf Maurits Verveer, collectie RKD
Reisgenoten van Alexine Tinne, fotograaf Fratelli D'Alessandri,
collectie Haags Historisch Museum
217