Anlatı Bilimi Açısından Roman-Sinema Etkileşimi ... - Bilkent University

Üniversitesi ...”).
“Anlatı Bilimi Açısından Roman-Sinema Etkileşimi ve Bir Uygulama:
Anayurt Oteli” başlıklı bu tezde, hem edebî metinleri hem de filmleri çözümlemede
kullanılabilen anlatı bilimi, kuramsal çerçeveyi oluşturacaktır. Terry Eaglaton,
Edebiyat Kuramı adlı kitabında bu kuramın uygulayıcılarını ve doğuşunu şöyle
belirtir: “Yapısalcılık aslında Litvanyalı A. J. Greimas, Bulgar Tzvetan Todorov,
Fransız eleştirmen Gérard Genette, Claude Bremond ve Roland Barthes’ın etkili birer
uygulayıcısı oldukları yeni bir edebiyat bilimini, ‘anlatıbilim’i yarattı” (126). İlk kez
Todorov tarafından 1969 yılında kullanılan anlatı bilimi (narratology) terimi,
yapısalcı bir yaklaşımla anlatı analizini içerir.
Bu tezde, Gérard Genette’in aslı Fransızca olan Discours du récit (1972) adlı
kitabının İngilizce çevirisi Narrative Discourse (Anlatı Söylemi) temel kaynağım
olacaktır. Bu kuramda üç önemli kavram dikkatimizi çeker: Öykü (story), yani
anlatının içeriği, olayların kronolojik düzendeki biçimidir; anlatı (narrative), yani
anlatı söylemi, metnin kendisidir; öyküleme (narrating), yani anlatı eyleminin
üretilmesidir. Genette, ne anlatıldığı (öykü) ile nasıl anlatıldığı (söylem) arasında
ayrım yapar. Bu kitabın adını oluşturan “anlatı söylemi”, anlatıdaki zaman ve mekân
kullanımlarını, anlatıcı çeşitlerini ve dönüşümlerini ve olay örgüsünü içermektedir.
Genette, Narrative Discourse (Anlatı Söylemi) adlı kitabında anlatıyı sıra
(order), süre (duration), sıklık (frequency), kip (mood) ve ses (voice) öğeleri
açısından inceler. Proust’un Kayıp Zamanın İzinde adlı romanının anlatı söylemini
inceleyerek özelden genele ulaşan bir çözümleme yöntemi kullanır. Genette, bu
çalışmasında filmi ele almaz ve bu kuram doğrudan, filme uygulanamaz.
Uygulanması için bazı dönüşümler yapılması gerekir. Brian Henderson ve Seymour
Chatman, Genette’in kuramını film düzeyinde ele almışlardır. Dolayısıyla bu
15