Anlatı Bilimi Açısından Roman-Sinema Etkileşimi ... - Bilkent University

irbirinden ayırır. “Gören kim?”, kipi; “konuşan kim?” ise, sesi açıklamaya çalışan
sorulardır.
A. Kip
Gérard Genette’in Narrative Discourse (Anlatı Söylemi) adlı yapıtında
anlatıcı ile ilgili kategorilerden biri anlatı kipidir. “Kişi ne anlatıyorsa onu az ya da
çok anlatabilir ve bunu şu ya da bu görüş açısından yapabilir. Genette’in anlatı kipi
kategorisini ilgilendiren işte bu kapasite ve onun kullanımının kiplikleridir”
(Henderson 15). Dolayısıyla anlatı kipinin (mood) içerdiği ve incelenmesi gereken
kavramlar mesafe ve perspektiftir.
Mesafe, anlatının doğrudan ya da dolaylı olarak iletilip iletilmediğiyle
ilgilidir. Bu iletilme biçimlerine göre anlatan ile anlatılan şey arasında az ya da çok
bir mesafe oluşur. Genette, Platon’un diyaloglardan oluşan yapıtı Devlet’te yaptığı
“benzeti” (mimesis) ve “saf anlatı” (diegesis) ayrımını ele alır. Platon’un Devlet adlı
yapıtında bu kavramları içeren şöyle bir diyalog geçer:
– Şair bize başkalarının söylediği sözleri, bu sözlerin nerede, nasıl
söylendiğini anlattığı zaman, yaptığı iş bir anlatmadır sadece.
– Tabii.
– Ama şair bu sözleri söylerken, kendisi değil, bir başkasıymış gibi
davranırsa, nedir o zaman yaptığı şey? Bir başkasının yerine geçmek,
sözünü bir başkasının kişiliğine, elinden geldiği kadar uydurmak değil
mi?
– Evet.
– Peki, bir insan sesini, davranışını bir başkasına uydurmaya çalıştı
47