Anlatı Bilimi Açısından Roman-Sinema Etkileşimi ... - Bilkent University

önemli olmasının nedeni de bu olabilir. (215)
Brian Henderson, roman ve sinema arasındaki zaman kullanımı farklılığını “Filmde
Zaman, Kip ve Çatı” başlıklı makalesinde şöyle vurgular: “Sinema, dildeki, önceden
kurulu, bilinen bir zaman sistemine sahip değildir. Bir tümce zaman bildirmeksizin
yazılamaz. Ama zaman bildirmeksizin bir çekim ve dolayısıyla belki de bir film
yapılabilir” (4). Sinema ve edebiyat yapıtlarındaki bir diğer ayrım da hangi zaman
kipinde var olduklarıdır. Alain Robbe-Grillet’in Yeni Roman adlı kitabında belirttiği
gibi “sinema bir tek gramer kipi tanır: Şimdiki zaman” (özgün vurgu 94).
İzlediğimiz her kare o an oluyormuş gibidir ve geçmiş de gelecek de izlenildiği anda
vardır. Olaylar, kişiler perdede göründüklerinde var olurlar. Sinemasal anlatım, bizi
film izlerken zamansal bir süreklilik olduğuna inandırmıştır. Romanda ise geçmiş
zaman, şimdiki zaman ve gelecek zaman iç içe geçerek kullanılabilir. Roman
sanatında sinemanın etkileri artmaya başladığından beri eskiden pek kullanılmayan
şimdiki zaman romanda daha fazla kullanılmaya başlanmıştır. Cemal Aykın, “Batı
Toplumlarında Roman ve Sinema İlişkiler II” başlıklı makalesinde bunu şöyle
belirtir:
Roman, özellikle 1950’lerden beri yapısını şimdiki zamanda kurma
yönünde bir gelişim göstermektedir. Bu, zaman içinde somutlama
tekniği, geçmişin düşsel anısal biçimleniş ve derinliklerinden uzak,
yüzeysel bir belirleniş gerçekliği vererek, roman kişilerini sinemanın
görselliğine yaklaştırmaktadır. (486)
Anayurt Oteli romanına baktığımızda zamanın önemli bir öğe olduğunu
görürüz. Romanın girişindeki “Kasaba”, “Otel”, “Zebercet”, “Ortalıkçı kadın”,
“Gecikmeli Ankara treniyle gelen kadın”, “Emekli subay olduğunu söyleyen adam”,
“Kedi” ve “Odadaki iki havlu” alt bölümlerinin dışında yapıttaki ana bölümlemeler
19