Anlatı Bilimi Açısından Roman-Sinema Etkileşimi ... - Bilkent University

paravanayla ayrılmış bir köşede duvara dayalı dar-uzun aynanın
önünde giymiş, eski ceketinin ceplerindekileri yenisine aktarıyordu.
(22)
Burada hem satıcı, hem giysi, hem de mekân betimlenmiştir. Bu betimlemeler de bir
eylemle bütünleştirilmiş ve böylece anlatıda, akan zaman dışına çıkılmamıştır.
Filmlere baktığımızda (özel bir efekt olarak kullanılmadığı takdirde)
“duraklama”nın olmadığını görürüz. Sürekli akan bir zaman vardır. Betimlemelerin
filmde nasıl bir dönüşüme uğradığını Brian Henderson şöyle anlatır:
[B]ir çekim, başka ne yapmakta olursa olsun, betimleyici bir işlev
görür. Aynı zamanda hiçbir çekim tümüyle betimleyici olmadığından
gerçek bir betimleyici duraklama da söz konusu olamaz. Çünkü film
izlemenin sabit süresi de çekimi dramatik kılar. Bir çekimde hiçbir
eylem meydana gelmese bile, bu çekime ayrılan zaman, gelecekteki
eylem için beklentiler oluşturur. (10)
Anayurt Oteli romanındaki ortalıkçı kadın betimlemesi filmde kadının ilk göründüğü
çekimde karşılığını bulur. Genellikle filmlerin başlarında mekân ve kişiler izleyiciye
tanıtılarak betimlenir. Aynı zamanda da olaylar gelişir. Hiçbir eylemin
gerçekleşmediği, uzun çekimlerin olduğu planlar bile, sadece betimleme yapmaz.
Dramatik yapıyı kurarak izleyicide “kareye ne girecek; şimdi ne olacak?” beklentisi
yaratır.
Tablo 1’deki anlatı zamanı ile öykü zamanı arasındaki ilişkilere geri
döndüğümüzde ikinci olarak anlatı zamanının öykü zamanına eşit olduğu “sahne”
(scene) olasılığıyla karşılaşırız. Olayların eksiltiye uğramadan “şu anda” olmasını
içeren “sahne”, roman tarafından tiyatrodan ödünç alınmıştır. Romandaki diyaloglar
sahne durumuna güzel bir örnek oluşturur. Anayurt Oteli’nde de Zebercet ile
39