Anlatı Bilimi Açısından Roman-Sinema Etkileşimi ... - Bilkent University

kapadı. Geçmiş yılların defteri merdiven altındaki bir sandıktaydı;
babasının kalın, eski yazı birkaç tarih kitabıyla birlikte. İlkokulu
bitirince ona da öğretmişti eski yazıyı. ‘Çabuk öğrenirsin; yeni yazıyı
on günde öğrendim ben.’ Nüfus kâtibiymiş. Seferberlikte askere
almamışlar. Adana’dan gelmiş. Babası kiralık bir otel işletirmiş
orada. Okuldayken bir öğlesonu hafif bir depremde otel çökmüş.
Babası, anası, biri kız biri oğlan iki küçük kardeşi yıkıntı altında
ölmüşler. (29)
Romanda anlatı zamanından Zebercet’in babasının yaşamına geçiş yapılır ve bu
anlatıldıktan sonra tekrar ilk anlatıya dönülür. Bu gerilemenin ilk anlatıyla doğrudan
bir ilgisi yoktur. Sadece Zebercet’in babasının geçmişi hakkında bilgi verilir. İçsel
gerileme için ise, ikinci “Salı” bölümü örnek olarak verilebilir. İki sayfalık bu
bölümde Cuma’dan Salı’ya kadar olan olaylar anlatılmaktadır: “Cuma gecesi
yukardan saatını, açık yeşil kazağını, tıraş kutusunu alıp dönmüştü. Cumartesi
sabahı da 6 numaradan masayı indirdi” (42). Burada bir kısmını alıntıladığım bu
bölümde anlatı zamanı içindeki beş gün geçmişe dönülerek, boşluklar doldurularak
okuyucuya aktarılmaktadır.
Anayurt Oteli romanında bazı yerlerde geriye dönüşler parantez içine
alınmıştır. Parantezi kaldırdığınızda anlatı zamanı bazen kesintiye uğramadan
akabilmektedir. Bazen de “şimdi”den çağrışımsal olarak geçmişe geçilmekte ve
cümle bölünmektedir: “[L]avabonun üstünde duvara asılı iki ucu çiçekli değirmi
ayna (da gördü kadının gittiği sabah yüzünü; [. . . .] ‘Söylemedi; bilmiyorum.’),
aynanın sağındaki askıda otelin havlusu” (8-9) şeklinde geçmiş ve şimdi parantezle
birbirinden ayrılmaktadır. Fakat romanda parantezin daha farklı amaçlarla
kullanıldığını da belirtmemiz gerekir. Anlatı zamanındaki bir olay aktarılırken o
26