Anlatı Bilimi Açısından Roman-Sinema Etkileşimi ... - Bilkent University

yoğun olarak kullanılmasında Yusuf Atılgan’ın sevdiği ve etkilendiği yazarlar
(Camus, Faulkner, Joyce, Kafka) ve Yeni Roman akımının temsilcileriyle
karşılaşmaktayız. Franz K. Stanzel, Roman Biçimleri adlı kitabında kişisel anlatım
romanının amacını şöyle belirtir:
Kişisel romanın yazarı tanrısal anlatım yazarından veya ben romanının
yazarından belki de çok önemli olarak kurmaca dünyanın unsurlarını
anlar, seçer, düzenler, yapılandırır. Amacı, düzenlenen nesnelere,
plansız ve tesadüfen gerçeklikten alınmış, gerçekte olduğu gibi
görünmeyen yansız bir kameranın hayattan çalmış görüntüsünü
vermeye çalışmaktır. (Stanzel 54-55)
Kişisel anlatım romanı, sinemasal anlatıma en yakın türdür. Romanı sinemasal
anlatıma yaklaştırmaya çalışan Yeni Roman akımının yazarları tarafından
kullanılması da bunu desteklemektedir.
Gérard Genette’in Narrative Discourse (Anlatı Söylemi) adlı kitabında “kip”
başlığı altında incelediği bir diğer önemli kavram da “bakış açısı”dır. Anlatıda “Kim
görüyor?” (186) yani anlatıdaki olaylar kimin bakış açısından veriliyor? sorusu temel
alınmaktadır. Genette, “bakış açısı” yerine “odaklanma” (focalization) kavramını
kullanır ve sıfır, içsel ve dışsal olmak üzere üç çeşit odaklanma olduğunu belirtir
(189-90).
Odaklanmamış anlatıda ya da sıfır odaklanmada anlatıcı, öykü kişilerinden
daha fazla bilgiye sahiptir. “Kahramanların geçmişlerini ve geleceklerini bilir, aynı
anda farklı yerlerde meydana gelen olayları betimler. [. . .] [H]er şeyi bilen her şeyi
gören bir anlatıcının bakış açısıdır” (Kıran 97).
Genette’e göre içsel odaklanma, öykünün içindeki kişi ya da kişilerin bakış
açısından anlatmadır ve içsel odaklanma da kendi içinde üçe ayrılmaktadır. Eğer
54