Anlatı Bilimi Açısından Roman-Sinema Etkileşimi ... - Bilkent University

sahnelerle işlevsel olarak bağlantılıdır. Bir tür bilgilendirici çerçeve
ya da zemin sağlarlar. Bu noktada yinelemeci anlatının klasik işlevi
betimlemeninkine oldukça yakındır: her ikisi de tekilci anlatının
hizmetindedir. (11)
Bunlara ek olarak Henderson, sinemadaki yinelemelerin de aynı işleve sahip
olduğunu belirtir (12). Anayurt Oteli’nde Zebercet’in psikolojik özellikleri göz
önüne alındığında buradaki yinelemelerin farklı bir işlevi olduğu ortaya çıkar.
Zebercet’in takıntılı, hastalıklı kişiliği ve düzenli yaşantısı böyle bir anlatımla
desteklenmektedir.
Bu sınıflandırmanın dışında Genette’in ortaya attığı “sahte yineleme”
(pseudo-iterative) kavramı vardır. Genette, aynı sahnelerin, ayrıntılarında bile hiçbir
farklılık oluşmadan tekrar tekrar oluşabileceğine hiçbir okuyucunun inanmayacağını
belirtir (121). Bu durumda aslında sahte bir yineleme oluşmaktadır. Örneğin,
Anayurt Oteli filminde Zebercet masanın solunda oturarak yemek yerken ortalıkçı
kadın da sağ tarafta ayakta durarak Zebercet’e dayısını sorar (11.40). Bu yemek
sahnesi daha sonra bir kere daha tekrar edilir (19.50). Fakat iki sahnede de Zebercet
ve ortalıkçı kadının hareketleri, mekândaki ayrıntılar farklıdır. Görüntünün
doğasında ayrıntı zenginliğini barındırmak olduğu için Henderson, sinemada
yinelemenin olanaksız kılındığını, görüntünün ve sesin daima tekilci olduğunu
belirtir (14). Fakat hemen ardından da sinemanın karmaşık bir sistem olduğunu
vurgular:
Sinema, görüntülerin, dışsesi de içeren seslerin ve sinemada anlamı
yaratan yineleme yapılarını da içeren yazılı sözcüklerin ‘uyumlu
eylemi’dir. Ve, Metz’in bir kez öne sürdüğü gibi, anlaşılması gereken
gerçek, filmlerin, sinemasal yinelemeyle birlikte anlaşılacağıdır. (14)
44