van gölü hidrolojisi ve kirliliği konferansı bildiri kitabı

Van Gölü Hidrolojisi ve Kirliliği Konferansı, 21-22 Ağustos 2008, DSİ XVII. Bölge Müdürlüğü, Van.Hava, toprak ve su arasında kurulmuş doğal bir denge bulunur. Herhangi birinde görülenkirlilik, diğerlerini de etkiler ve doğal dengenin tamamen bozulmasına sebep olur. Hava vesuda kirlilik olması toprakta da kirlilik olmasını gerektirir. Bu kirliliğin boyutunun ne olduğu,kirliliğin hangi kaynaklardan geldiği, kirliliğin nasıl önlenebileceği ile ilgili olarak çok sayıdaaraştırmalar yapılmaktadır (Kor, 1974).Hava ve su kirliliğinin etkisi canlılar üzerinde kısa sürede görülür ve buna göre kirliliğiönleyici tedbirlere başvurulur. Ancak, toprak ve bitkilerde meydana gelen kirliliğin etkisidaha uzun süre sonra ortaya çıkar ve bu etki anlaşıldığında ise, iş işten geçmiş olabilir. Busebeple, çevremizde bulunan toprakların ve bitkilerin incelenerek, toksik etki gösterenelementler ile kirlenip kirlenmediğinin ortaya çıkarılması, kirlenmiş ise bunu önleyici gereklitedbirlerin alınması konusunda üniversiteler, yerel yönetimler, resmi kuruluşlar, sivil toplumörgütleri ve çevre sağlık örgütlerinin işbirliği yapması gerekmektedir.Bu çalışmada, Van şehir çöplerinin döküldüğü alanlardaki toprakların bazı ağır metalderişimlerini araştırdı. 8 örnek toplama merkezinden ilkbahar ve sonbahar mevsimlerindeörnekler alınarak bunların içerdikleri ağır metal (Zn, Pb, Cd, Cr, Fe, Cu, Co, Ni, Ca, Mn)konsantrasyonları alevli atomik absorpsiyon spektroskopisi ile tayin edilmiştir. Bulunansonuçlar yerkabuğundaki oran, kontrol örnekleri ve kabul edilebilme sınırlarına görekarşılaştırılmıştır (Herrick, vd, 1990).Bazı ağır metal konsantrasyonları belirli seviyeye çıktığında toksik etki yapmakta ve canlıvücudunda zehirlenmeler baş göstermektedir. Bazı elementlerin çok az konsantrasyonları bilecanlı organizmalarda toksik veya kanserojen etki göstermektedir. Bu elementlere örnek olarakberilyum, yitriyum, arsenik, selenyum, kadmiyum, kurşun ve bizmut sayılabilir. Berilyum veyitriyum, magnezyum ve kalsiyum iyonlarının etkilerini bloke etmeleri; selenyumun isekükürtle yer değiştirebilmesi sonucu kanserojen etki gösterdikleri sanılmaktadır.Selenyumum, kobalt ile beraber alındığında toksik etkisinin daha da arttığı tespit edilmiştir(Ure, vd, 1976).2. MATERYAL ve METOTVan Şehir çöplüğünün atık sularının aktığı, biriktiği, Sıhke Göletine ulaştığı yerlerdeki 8merkezden ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde; kontrol örneği olarak da Erek Dağı veNemrut Dağı zirvelerine yakın yerlerden 15-20 cm derinliklerden toprak örnekleri alındı.Örnekler, havada kurutma, öğütme ve eleme işlemlerinden sonra petri kaplarına konularak105 o C’deki etüvde tekrar kurutuldu. Her örnekten 1’er gram tartılarak100 ml’lik beherekonuldu ve 15 ml kral suyunda çözüldü (Kartal, vd,1992; Kartal, vd,1993). Asitbuharlaştıktan sonra 2 M 10 ml nitrik asit ile tekrar çözülerek mavi bant süzgeç kağıdı ilesüzüldü ve hacim 20 ml’ye ayarlandı. Elde edilen çözeltilerin ağır metal içerikleri alevliatomik absorpsiyon spektroskopisi (FAAS, Unicam 929) ve grafit fırınlı atamik absorpsiyonspektroskopisi (GFAAS, Thermo Solaar Electron Corporation) metodu ile tayin edildi(Cresser, vd, 1986; Baucells, vd, 1985)3. BULGULARYapılan çalışmalar sonunda elde edilen bulgular, çizelge: 3.1 – 3.2 – 3.3’ de verilmiştir.Çizelgedeki değerlerin grafiksel olarak gösterimi, şekil: 3.1 – 3.2 – 3.3 – 3.4 – 3.5 – 3.6’dayapılmıştır.110