van gÃ¶lÃ¼ hidrolojisi ve kirliliÄi konferansÄ± bildiri kitabÄ±

More documents

Recommendations

Info

Van Gölü Hidrolojisi ve Kirliliği Konferansı, 21-22 Ağustos 2008, DSİ XVII. Bölge Müdürlüğü, Van.3.2.Van Gölü için uygulama:Yukarıda verilen işlem sırası izlenmek sureti ile Van Gölü aylık su seviye verisi için önce tümveri kümesine Şekil 3’teki gibi sadece bir eğilim çizgisi uydurulmuş, ikinci modeldenemesinde ise veri kümesine uydurulan eğilim çizgisi sayısı dörde çıkarılmıştır. Eğilimçizgilerinin belirlenmesinde İTÜ İnşaat Fakültesi’nde geliştirilen SEGMENTER adlıbilgisayar programı kullanılmıştır (Aksoy vd., 2007, 2008; Gedikli vd., 2008).su seviyesi (cm)4003503002502001501005000 200 400 600 zaman (ay)su seviyesi(cm)4003503002502001501005000 200 400 600zaman (ay)a) (b)Şekil 3. Eğilim çizgisi uydurulmuş göl su seviyesi zaman serisi, (a) tek eğilim çizgisi, (b) dörteğilim çizgisiTek eğilim ve dört eğilim çizgisi durumları için elde edilen model karakteristikleri Tablo 2’deözetlenmiştir.Tablo 2. Geliştirilen model parametreleriModel Tek eğilim Dört eğilimφ1-0.40 -0.27φ2-0.68 -0.82σ 0.86 0.742εBu modeller kullanılarak her biri 1000 yıl uzunluğunda iki simülasyon serisi türetilmiştir. Bumodel çalışmasından beklenen en önemli yarar gelecekte görülmesi olası maksimum veminimum göl su seviyelerinin belirlenmesidir. Bu amaçla model çalışmaları sonrasında Tablo3’te verilen belli dönüş aralıklarındaki maksimum ve minimum göl su seviyeleri belirlenmiş;gözlenmiş göl su seviyeleri ile karşılaştırma yapılmıştır. Tablo 3 incelendiğinde dört eğilimçizgisi uydurulan model durumunda gözenmesi olası maksimum su seviyesinin daha büyük,minimum su seviyesinin de daha küçük olacağı belirlenmiştir.Gözlemlerden hesaplanan 50 yıl dönüş aralıklı 393.97 cm’lik maksimum göl su seviyesinintek eğilim çizgili model kullanılarak türetilen 1000 yıllık simülasyon serisinde aşılamadığı,buna karşın dört eğilimli simülasyon serisinde bu değerin gözlenmiş seriden elde edilen gölseviyesinden büyük olduğu ortaya çıkmıştır. Bu sonuç tek eğilim çizgili modelin yetersizolduğunu, buna karşın dört eğilim çizgili modelin ise uygulamacı ve planlamacıları güvenlitarafta bırakacak sonuçlar verdiğini göstermiştir.79
Van Gölü Hidrolojisi ve Kirliliği Konferansı, 21-22 Ağustos 2008, DSİ XVII. Bölge Müdürlüğü, Van.Minimum su seviyelerinde de dört eğilimli model tek eğilimli modele göre daha güvenli olansonuçlar vermiştir. Bu çalışmada gözlenmiş verideki 50 yıl dönüş aralıklı minimum göl suseviyesinin bir aykırı değer olarak kabul edilmesi gerektiği düşünülmüştür.Tablo 3 Gözlenmiş ve sentetik serilere ait belli dönüş aralıklarında gözlenmesi olasımaksimum ve minimum göl su seviyeleriDönüş Olasılık Gözlenmiş su seviyesi (cm) Sentetik su seviyesi (cm)aralığıTek eğilim Dört eğilim(yıl)Max Min Max Min Max Min2 0.50 190.58 146.06 189.91 146.76 190.51 148.765 0.20 275.39 53.83 275.66 53.22 271.44 53.4110 0.10 323.23 48.67 326.72 48.69 319.83 49.6920 0.05 378.17 33.94 372.62 41.25 375.78 45.3725 0.04 387.23 20.97 378.63 33.51 389.46 42.150 0.02 393.97 8.65 391.79 24.8 400.3 24.93100 0.01 394.41 23.32 402.01 21.86500 0.002 395.47 20.94 403.28 20.691000 0.001 395.92 20.8 404.51 20.644. Değerlendirme ve Sonuç:Van gölü aylık su seviyesi gözlemleri için stokastik bir model geliştirilmiştir. Modelçalışmasında gözlemlerdeki eğilimin (gidiş) ortadan kaldırılması için gözlenmiş seriyeuydurulan polinom eğilim çizgisi belirlenmiştir. Bugüne kadar yapılmış çalışmalardan farklıolarak bu çalışmada gözlenmiş seriye tek bir eğilim çizgisi yerine dört eğilim çizgisiuydurulmuştur.Çalışma sonucunda aşağıdaki iki noktanın belirtilmesi önemli görülmektedir:1. Tek eğilim yerine dört eğilim çizgisi kullanılarak elde edilen model sentetik serilerininuygulama ve planlamacıları verdikleri kararlarda daha güvenli tarafta bırakacağıanlaşılmıştır.2. 50 yıl ve daha uzun dönüş aralıklarında gölün ulaşabileceği maksimum su seviyesinintek eğilimli modelde 400 cm’ye yaklaşabildiği, dört eğilimli modelde ise bu seviyeninaşılabildiği görülmüştür.KAYNAKLARAkar, T., 2000. Akarsu Askı Maddesi Debilerinin Zaman Serisiyle Modellenmesi ve HazneÖlçüm Hacim Tahmini, Doktora Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İst.Aksoy, H., Unal, N.E., Gedikli, A. 2007, Letter to the editor, Stochastic EnvironmentalResearch and Risk Ass., 21: 447-449.Aksoy, H., Gedikli, A., Unal, N.E., 2008, Fast segmentation Algorithms for longhydrometeorological time series, Hydrological Processes (baskıda).Barka, A., 1996, Van Gölü ve Çevresinin Aktif Tektonik Özelliklerinin Belirlenmesi ve GölTaraçalarının Yaşlandırılması, İTÜ Maden Fak. Genel Jeoloji ABD, Ayazağa, İst.Batur, E., 1996, Van Gölü Su Bütçesi ve Havza İklimi, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. FenBilimleri Enstitüsü, İst.Cengiz, T.M., Kahya E., 2006, Türkiye Göl Su Seviyelerinin Eğilim ve Harmonik Analizi,İTÜDer./d, Sayı:3, Kısım: 2, Cilt:5, 215-22480
Page 3 and 4:
İletişim AdresiDSİ XVII. Bölge
Page 6:
ÖNSÖZÜlkemizde toprak ve su kayn
Page 9 and 10:
ÖNSÖZKurulduğu 1954 yılından b
Page 11 and 12:
ÖNSÖZBölge Müdürlüğümüz, 1
Page 13 and 14:
İÇİNDEKİLERVan Gölü’nün Ü
Page 15 and 16:
Van İlinde Tarim İlaci Kullanım
Page 17 and 18:
Van Gölü Hidrolojisi ve Kirliliğ
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44: Van Gölü Hidrolojisi ve Kirliliğ
Page 93: Van Gölü Hidrolojisi ve Kirliliğ
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
i-ooVan Gölü Hidrolojisi ve Kirli
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
show all

van gÃ¶lÃ¼ hidrolojisi ve kirliliÄi konferansÄ± bildiri kitabÄ±

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

van gÃ¶lÃ¼ hidrolojisi ve kirliliÄi konferansÄ± bildiri kitabÄ±