van gÃ¶lÃ¼ hidrolojisi ve kirliliÄi konferansÄ± bildiri kitabÄ±

More documents

Recommendations

Info

Van Gölü Hidrolojisi ve Kirliliği Konferansı, 21-22 Ağustos 2008, DSİ XVII. Bölge Müdürlüğü, Van.KAYNAK ÇEKİLME ANALİZİ İLE KARST AKİFERLERİNDE AKIMÖZELLİKLERİNİN TANIMLANMASI: ŞAMRAN KAYNAĞI(GÜRPINAR-VAN) ÖRNEĞİIdentification of Flow Properties at Karst Aquifers by Spring Recession Analysis: A CaseStudy at Şamran Spring (Gürpinar-Van)Harun AYDIN 1 , Erkan DİŞLİ 2 , Nevin AKSOY 3 , Mehmet EKMEKÇİ 4 ,Levent TEZCAN 4 , M. Pelin YALÇIN 31 Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Müh. - Mim. Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, 65080, Van2 Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Müh. - Mim. Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 65080, Van3 DSİ XVII. Bölge Müdürlüğü, Jeoteknik ve Yeraltısuları Şube Müdürlüğü, 65040, Van4 Hacettepe Üniversitesi, Uluslararası Karst Su Kaynakları Uygulama ve Araştırma Merkezi(UKAM), 06800, Beytepe, ANKARAÖZ: İleri derecede anizotrop ve heterojen bir yapıya sahip olan karst akiferlerinde taneliakiferlere oranla; beslenme, depolama, dolaşım ve boşalım bileşenlerinden oluşanhidrodinamik yapı hakkında, klasik hidrojeolojik yöntemler ile sınırlı bilgi sağlamaktadır.Karst akiferlerinde allojenik (yerel – yaygın) ve otojenik (yerel – yaygın) beslenme, doygunve vadoz zonda depolama ile yerel ve yaygın dolaşım uç bileşenleri arasında değişenhidrodinamik özelliklerin doğrudan gözlenmesi teknik ve mali boyutu ile henüz olanaklıdeğildir. Bununla birlikte kara-kutu yaklaşımı ile tanımlanan karst akiferlerinin hidrodinamikdavranışı, bu akiferlerde meydana gelen değişimin gözlenebileceği kaynak boşalımlarından vekimyasal özelliklerinden itibaren oluşturulan hidrograf ve kemograflar ilebelirlenebilmektedir. Hidrograf ve kemografların şekli genellikle birbirlerine benzemeklebirlikte bir kaynaktan bir diğerine farklılık göstermektedir. Bu farklılık iletimlilik katsayısı,depolama katsayısı ve hidrolik gradyan gibi karst akiferinin hidrodinamik özelliklerinin yanısıra beslenme rejimi, akiferin geometrisi ve beslenme alanının jeomorfolojik yapısı tarafındankontrol edilmektedir.Bu çalışmada, Van Gölü Kapalı Havzası’nın GD’da yer alan Şamran kaynağı karst akiferininakım özelliklerinin Kaynak Çekilme Analizi ile tanımlanması araştırılmıştır. Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı Bitlis Masifi’ne ait mermerleden boşalan Şamran kaynağı, bölgede yer alanönemli yerleşim birimlerinin (Van, Edremit, Gürpınar, Çiçekli) içme ve kullanım suyuihtiyacını sağlamaktadır. Kaynak Çekilme Analizi’ne tem oluşturan veri serisi, Şubat 2007 –Temmuz 2008 tarihleri arasında Yukarıkaymaz köyü köprüsünde aylık aralıkta ölçülenenakım değerlerinden ve Şamran kaynağı kaptaj alanına kurulan eşelden haftalık aralıkta ölçülenseviye değerlerinden elde edilen anahtar eğriden sağlanmıştır. Buna ek olarak, yerleşimbirimlerine sağlanan su ihtiyacıda kaptaj alanında ölçülmüştür.Çalışma dönemi süresince Şamran Kaynağı’nın, ortalama, en düşük ve en yüksek boşalımdeğerleri sırası ile 4.697, 3.599 ve 6.455 m 3 /s olarak hesaplanmıştır. Şamran kaynağı kaptajalanından yerleşim birimlerine, ortalama 1.975 m 3 /s su alındığı belirlenmiştir. KaynakÇekilme Analizi, belirli bir t zamanında kaynaktan boşalan su miktarını dikkate alan MailletEşitliği ile yapılmıştır. Şamran kaynağının çekilme döneminin, Temmuz 2007 – Mart 2008tarihleri arasında kalan yaklaşık 242 gün süresince gerçekleştiği gözlenmiştir. KaynakÇekilme Analizi sonucunda, kaynak boşalımının 0.00214 gün -1 kaynak azalma katsayısı iletemsil edildiği belirlenmiştir. Bu değer, depolamada bulunan her 1.0×10 6 m 3 sudan günde2,140 m 3 su boşlaldığını ifade etmektedir. Şamran kaynağı karst akiferinin; kaynak141
Van Gölü Hidrolojisi ve Kirliliği Konferansı, 21-22 Ağustos 2008, DSİ XVII. Bölge Müdürlüğü, Van.gerisindeki aktif depolama hacmi 242.61×10 6 m 3 olarak hesaplanmıştır. Ayrıca, çekilmedönemi süresince (242 gün) boşalan su miktarı ve çekilme dönemi sonunda akiferde kalan sumiktarı sırasıyla 98.07×10 6 m 3 ve 144.54×10 6 m 3 olarak hesaplanmıştır. Yapılanhesaplamalar, çekilme dönemi boyunca karst akiferi toplam hacminin yaklaşık % 40’nınŞamran kaynağı ile boşaldığını göstermektedir. Azalma katsayısı, karst akiferindeyeraltısuyunun; kırık – çatlak sistemleri boyunca hareket ettiğini, hidrolik iletkenlik veiletimlilik katsayılarının düşük ve depolama katsayısının yüksek olduğu ortamları işaretetmektedir. Şamran kaynağı akım hidrografı ve yapılan hesaplamalar, karst akiferindebeslenme ve boşlalımın homojen olduğunu göstermektedir.Anahtar Sözcükler: hidrojeoloji, karst, kaynak çekilme analizi, Şamran kaynağı.Katkı Belirtme: Bu çalışma, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırmalar Kurumu(TÜBİTAK-ÇAYDAG) tarafından desteklenmektedir, Proje No: 106Y040.ABSTRACT: Conventional methods applied to explicate the hydrodynamic structure in termsof recharge, storage; flow and discharge are not an efficient in highly heterogeneous andanisotropic karstic aquifers as they are in granular aquifers. In karst aquifers recharge mayoccur as allogenic or autogenic in forms such as point or dispersed, storage is a propertyalso of the vadose zone as well as phreatic zone, flow may have a character of concentratedor diffuse or a combination of these end-members, which makes direct determination ofphysical parameters related to these properties almost impossible. Therefore, the black-boxapproach in karst aquifer provides a tool to understand the hydrodynamic behavior of theaquifer based upon the hydrograph and chemograph characteristics of the springs thatdischarge from the aquifer of interest. The shape of these time-series are similar in general,however they exhibits some differences reflecting the differences in some hydrogeologicalparameters of the media such as hydraulic conductivity, storativity, hydraulic gradient,recharge, geometric dimension and geomorphologic setting of the recharge area.In this study, flow properties of karst aquifer of Şamran spring which located SE part of LakeVan Closed Basin was investigated based on spring recession analysis. Şamran spring isdischarging from marble that consist of Paleozoic-Mesozoic age Bitlis Massif. Domesticwater for the city off Van and some important townships (Edremit, Gürpınar, Çiçekli) issupplied from this spring in the region. The data series for spring recession analysis wasobtained from discharge measurements that measured at Yukarıkaymaz village on monthlybasis and the Şamran spring on weekly basis between February 2007 and July 2008. Inaddition this, the amount of domestic water was also measured at the Şamran spring.During the study period; mean, minimum and maximum discharges of Şamran spring werecalculated as 4.697, 3.599 and 6.455 m 3 /s, respectively. Approximately 1.975 m 3 /s of waterhave been taken from Şamran spring for domestic use. The spring recession analysis wasdone by the Maillet Equation that takes into account spring discharge that occurs adetermined t time. The recession period of Şamran spring was observed approximately 242day between July 2007 and March 2008. The spring recession coefficient was calculated as0.00214 day -1 from result of spring recession analysis that represents the spring discharge.This value indicates that approximately 2,140 m 3 of water is discharge from each 1.0×10 6 m 3of water on the storage at daily. The total volume of water at karst aquifer of Şamran springwas calculated as 242.61×10 6 m 3 . Also the volume of discharging water during the recessionperiod (242 day) and remaining water after recession period at karst aquifer were calculatedas 98.07×10 6 m 3 and 144.54×10 6 m 3 , respectively. The calculation shows that during the142
Page 3 and 4:
İletişim AdresiDSİ XVII. Bölge
Page 6:
ÖNSÖZÜlkemizde toprak ve su kayn
Page 9 and 10:
ÖNSÖZKurulduğu 1954 yılından b
Page 11 and 12:
ÖNSÖZBölge Müdürlüğümüz, 1
Page 13 and 14:
İÇİNDEKİLERVan Gölü’nün Ü
Page 15 and 16:
Van İlinde Tarim İlaci Kullanım
Page 17 and 18:
Van Gölü Hidrolojisi ve Kirliliğ
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
Page 39 and 40:
Page 41 and 42:
Page 43 and 44:
Page 45 and 46:
Page 47 and 48:
Page 49 and 50:
Page 51 and 52:
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106: Van Gölü Hidrolojisi ve Kirliliğ
Page 155: Van Gölü Hidrolojisi ve Kirliliğ
Page 183 and 184: i-ooVan Gölü Hidrolojisi ve Kirli
show all

van gÃ¶lÃ¼ hidrolojisi ve kirliliÄi konferansÄ± bildiri kitabÄ±

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

van gÃ¶lÃ¼ hidrolojisi ve kirliliÄi konferansÄ± bildiri kitabÄ±