kitabın tümü - Sosyal Haklar Sempozyumu

Gonca Erolödenece!i kuralına yer vermi#, Anayasa’da özel olarak korunması gereken ki#ilerin(m. 61) bu hakları kısıtlanmı#tır. Bu düzenlemenin iptali istemini de!erlendirenAYM kurumun aktüeryal dengesini sa!lamak ve korumak gerekti!i ve 65. maddedekisınırlama nedenlerine dayanarak istemin reddine karar vermi#tir. 45AYM’nin “kurumun aktüeryal dengesini gözetmek”ten en sık bahsetti!i kararlarıemeklilik ya#ının, prim gün sayısının yükseltildi!i düzenlemelere ili#kinolanlarıdır.Bu de!i#ikliklerden biri 1999 yılında gerçekle#tirilmi#tir. 4447 sayılı Yasa ileyapılan de!i#iklikle; emeklilik ya#ı sigortalı kadınlarda 50’den 58’e, erkeklerde ise55’ten 60’a yükseltilmi# ve en az 5000 gün prim ödeme ko#ulu 7000 güneçıkarılmı#tır. AYM, “Sosyal güvenlik kurulu!larının i!levlerini yerine getirebilmeleri içinbelirtilen olumsuzlukların ortadan kaldırılması amacı ile çalı!anların emekli ya! haddi veprim ödeme gün sayılarının belirli bir ölçü ve denge gözetilerek yükseltilmesi sosyal güvenlikhakkını ortadan kaldıran veya onu kullanılamayacak ölçüde sınırlayan bir düzenlemeolarak nitelendirilemez” 46 gerekçesiyle düzenlemeyi Anayasaya uygun bulmu# vedaha sonraki tüm kararlarında bu görü#ünü istikrarlı bir biçimde savunmu#tur. 47Nitekim en sonunda 5510 sayılı yasa ile emeklilik ya#ı ve prim gün sayıları birkez daha artırılmı# ve kademeli olarak emeklilik ya#ının kadın ve erkeklerde 65ya#a çıkarılması yönünde yasal düzenlemeye gidilmi#tir. Bu yasanın da iptali içinAYM’ye ba#vurulmu# ancak yine benzer gerekçelere dayanarak istemin reddinekarar verilmi#tir: 48Türkiye’nin demografik yapısı konusunda veri olarak kabul edilen resmi belgelerdeortalama ya#am süresinin yükseldi!i, çalı#abilir nüfusun ya#lı nüfusaoranının azaldı!ı ve nüfusun hızla ya#landı!ı belirtilmektedir. Buna kar#ın, sosyalgüvenlik kurumlarına ba!lı olarak çalı#anların emeklilikleri için öngörülenya# haddinin aynen korunması durumunda Kurumun finansman sorununun45 AYM, 11.03.2003 T. 2001/351E. 2003/10K. AYM bu kararını “$! kazalarıyla meslek hastalıklarısigortasının malullük, ya!lılık ve ölüm sigortası ile birle!mesi halinde her iki sigorta türüneait aylık ve gelirlerin tam olarak ödenmesi öngörülseydi, Kurumun aktueryal dengesini sa"-lamak amacıyla gerek sigortalılardan, gerekse i!verenlerden tahsil edilen prim oranlarınınartırılması gerekecekti” iddiasına dayandırmı#tır. Ayrıca “kurum aylıklardan sadece birisinide!il, birinin tamamını birinin de yarısını ödedi!ine göre”, özel olarak korunması gerekenlerinde gözetildi!i sonucuna varmı#tır. Oysa mahkemenin dayandı!ı iki temel nedende kanımızca düzenlemeyi haklı çıkaracak elle tutulur bir gerekçe ileri sürme adınaortaya atılmı# ama zorlama oldu!u için e!reti duran görü#lerdir. Nitekim kar#ıoyyazısında Fulya Kantarcıo!lu “aynı sosyal amaca yönelik olsa da farklı gereksinimlerin ortayaçıkardı"ı ve ayrı primlere ba"lı tutulan sigortaların birle!mesi halinde dava konusu kuralda öngörüldü"übiçimde, bunlardan birinin tamamının di"erinin ise tümünün ödenmesiyle ortayaçıkan adaletsizli"e Devlet’in mali kaynaklarının yetersizli"i gerekçe gösterilemez. Ayrıca ki!ihakları arasında adil bir denge kurmakla yükümlü hukuk devletinde bu tür adaletsizlikler ho!-görü ile kar!ılanamaz” #eklinde; Ali Hüner ise “Eme"inden ve sosyal güvenlik hakkından ba!-ka hiçbir güvenceye sahip olmayan i!çinin, her iki sigortası için prim ödendi"i halde i! kazasıylameslek hastalıkları sigortası ile ya!lılık sigortası bir araya geldi"inde birinin tamamının, di"erininde yarısının ödenmesinin gerekece"i yönündeki itiraz konusu kural, sosyal güvenlikhakkının özüne ve prime dayanan sigorta anlayı!ına aykırıdır” #eklinde görü# bildirerek ço-!unluk görü#üne itiraz etmi#tir.46 AYM, 23.02.2001 T. 1999/42E. 2001/41K.47 Bkz. AYM, 24.06.2004 T. 2003/18E. 2004/88K.48 AYM, 15.12.2006 T. 2006/111E. 2006/112K.369!