kitabın tümü - Sosyal Haklar Sempozyumu

IV. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu60… Atatürk bir kere dahi sosyal adalet anlayı!ından bahs etmemi!tir. Bilmiyorumdürüst ve adil olmaktan insanların insanca ya#amasından bahs etmi#tir;fakat kanaatimize göre sosyal adalet kavramını Atatürk kullanmamı#tır.Aldıkaçtı’nın ve Komisyon’un “sosyal adaleti” dü#ünmemesinin nedeni açıktı.Çünkü sosyal adaleti sosyalizm ve Marksizm ile özde#le#tirdi ve mülkiyethakkının ortadan kaldırılmasını amaçladı!ını ileri sürdü: “Sosyal adalet demek, ...Materyalizmdir.”Oysa Aldıkaçtı, Tasarının tümü üzerindeki görü#melerden 6 ay önce yapılan“Ça"da! Anayasalarda Ekonomik ve Sosyal Haklar ve Ödevler” konulu uluslararasıseminerde yaptı!ı açılı# konu#masında; II. Dünya Sava#ından sonra belirdi!inianlattı!ı “yeni bir Devlet anlayı#ı”nın özelliklerini anımsatmı#tı. Buna göre devlet(sosyal devlet) (Aldıkaçtı, 1982: 4-5),… sadece toplumda düzeni sa!lamak, ferdin varlı!ını korumakla yükümlü de-!ildir. Devlet, ferdin geli#mesinde, ferdin hak ve hürriyetlerden yararlanabilece"ibir seviyeye gelmesi için, gerekli önlemleri almakla da görevlidir. (...) Ferdinadeta toplum üzerinde bir “alacak hakkı” vardır. Devlet fertlere kar#ı bu hakları yerinegetirmekle görevlidir. Klasik hak ve hürriyetlerden farklı olarak, onlara ek olarak,onlara hayatiyet vermek amacı ile Anayasalara konan bu yeni kurallarıntümü ‘ekonomik ve sosyal haklar ve ödevler’ ba!lı"ı altında toplanmaktadır.(...) Sosyal Devlet anlayı!ını getiren Anayasalarda ise, Devlet ferdin fiziki varlı"ınıkorumaktan öteye, onun geli!mesini de sa"lamak imkânları ile donatılmaktadır.Aldıkaçtı’nın, bir yandan sosyal hakların “alacak hakları” özelli!i ta#ıdı!ınıanımsatan ve öte yandan geleneksel haklarla kar#ılıklı ba!ımlılık ili#kisi içindebulundu!una de!inen bu görü#lerinin, Anayasa Tasarısı’na, gerekçelerine ve sonuçolarak Anayasa’ya yansıdı!ını söylemek olanaklı de!ildir.2. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler BölümündekiGenel !lkeler ve Kurallar1982 Anayasası’nın “Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler” ba#lıklı üçüncü bölümünde,konuyla do!rudan ilgili olmayan konuların da yer aldı!ı haklar listesinde(m. 41-65), “do!rudan” ekonomik ve sosyal haklara ili#kin düzenlemelere egemenolan temel yakla#ım, öngörülen yasak ve kısıtlamalarıyla tanınarak anayasal güvenceyealınan hakların do!rudan ileri sürülmesine olanak verilmek istenmemesive ilkece kullanma ko#ullarını belirlemenin yasaya bırakılmı# olmasıdır. 1982Anayasası, yasal düzenleme yapılmasına gerek kalmadan da kullanılması olanaklı“ku#aklararası” insan haklarından olan sendika ve grev hakları için de bu ko#ulayer vermi#tir. Oysa 1961 Anayasası, sendika ve toplu i# sözle#mesi hakları için “yasaldüzenleme ko#ulu” öngörmemi#ti. Anayasa, “kanunla düzenleme yapılması”ko#ulunun yanı sıra, kimi zaman “gerekli” diyerek ve kimi zaman da demeksizin“tedbirler alma” yükümlülü!ü de getirmi#tir. Bu, bir yandan sosyal devlet ilkesinindo!al gere!idir ve öte yandan da genellikle sosyal haklardan bazılarının niteli!ininsonucudur.Anayasa, buyruk olarak öngördü!ü yasal düzenlemelerin ve alınmasını istedi!iönlemlerin içeri!ini belirlemi#; sa!lık ve sosyal güvenlik haklarında oldu!u gibide, aslında hakların niteli!inin gerektirdi!i “önlemler” kapsamında dü#ünülebilecekörgütlenmenin sa!lanmasını zorunlu tutmu#tur. Gerek yasal düzenlemele-