kitabın tümü - Sosyal Haklar Sempozyumu

IV. Sosyal Haklar Ulusal SempozyumuGerekçede, hukuk devleti ve sosyal devlet ilkeleriyle ba!da#mayan her tür engelinkaldırılaca!ı; devletin yükümlülü!ünün, hak ve özgürlüklerden “sosyaladalet ve sosyal e#itlik” gereklerince eylemli olarak yararlanılmasını sa!layıcısomut önlemler alınmasını, düzenli biçimde “somut ilerlemeler gerçekle#tirilmesini”kapsayaca!ı belirtilmelidir. Bu nedenle de, devlete verilen görevlerve alaca!ı yasal, yönetsel, sosyal, ekonomik vb. önlemler konusunda, “…kaldırmaya, … hazırlamaya çalı#mak” gibi yükümlülükleri ertelemeye ve savsaklamayaelveri#li belirsiz yada esnek bir dil kullanılmamalı; bunun yerine,ulusalüstü hukuka uygun bir yakla#ımla –1961 Anayasası’nda oldu!u gibi–“kaldırır, hazırlar” ve “alır” denilmelidir.• “Kanun önünde e!itlik” ilkesi (m. 10), aynı zamanda Anayasa Mahkemesi’ninkararlarına egemen olan yakla#ım nedeniyle de (Gülmez, 2009: 556-584;2010b: 217-265; 2011c: 51-84), “hukuksal/biçimsel” e#itli!in yanı sıra “eylemli/fiili/maddi/olgusal”e#itli!i de kapsamalı, herkesin tüm temel hak ve özgürlüklerdensosyal adalet ve e#itlik ilkeleri gere!ince yararlanmasını içeren açıkbir anlatımla yazılmalı, 1982’de Ba#langıçta yer alan bu ilkeye ilgili maddemetninde yer verilmelidir.Kanımca, “ve benzeri nedenler” kapsamında oldu!una ku#ku bulunmamaklabirlikte, yasaklanan ayrımcılık nedenlerine cinsel yönelim ve kimlik, ya#, engelve etnik köken de eklenmelidir (Gülmez, 2011: 68-76).Olumlu ayrımcılık, kadınların yanı sıra özel olarak korunan ki#i kesimleri içinde genel bir ilke olarak Anayasa güvencesinde kalmayı sürdürmeli, sosyal haklarıda kapsadı!ı açıkça belirtilmelidir.E#itlik ilkesinin, ayrımcılık yasa!ını kapsayan bütünselli!i içinde, tüm ekonomikve sosyal haklardan eylemli biçimde yararlanmanın temel güvencesi olarak,yargı organları önünde ileri sürülebilirli!i, derhal ve do!rudan uygulanabilirli!i;bireysel ba#vurunun haklar yönünden uygulama alanının "HAS ilesınırlı kalması (kalmayı sürdürmesi) durumunda da Anayasa Mahkemesi’ncegöz önünde bulundurulaca!ı gerekçede belirtilmelidir.b. “Temel Haklar ve Ödevler” Ba!lıklı #kinci Kısmın“Genel Hükümler” Ba!lıklı Birinci Bölümü• “Temel hak ve özgürlüklerin nitelikleri”ne (m. 12/1), insan haklarında bölünmezlik,bütünsellik ve kar!ılıklı ba"ımlılık ilkeleri de eklenmeli; madde gerekçesinde,insan onuruna içkin bu “evrensel” ilkelerin insan hakları uluslararasıhukukunun ve bütüncü yakla#ımın gere!i oldu!u için eklenmesinde zorunlulukgörüldü!ü açıklanmalıdır. 18• Hak ve özgürlüklerin Anayasa’da 1961’den beri “temel” sıfatıyla nitelendirilmesinindo!al gere!i olarak, sosyal hakların “dava edilebilirlik” ve “yargılanabilirlik”boyutunu da kapsamak üzere Anayasa düzeyinde hukuksal güvenceyeba!landı!ı gerekçede belirtilmelidir.18 Anayasa raporlarından kimilerinde (TBB, 2007; D"SK, 2009) bu ilkelere yer verilmi#tir.76