kitabın tümü - Sosyal Haklar Sempozyumu

Mesut Gülmez• Temel hak ve özgürlüklerin sınırlanmasının, ulusalüstü insan hakları hukukunauygun olarak, “ancak kanunla” yapılabilece!ini öngören düzenlemenin (m.13), do!al olarak üçüncü bölümdeki sosyal ve ekonomik hakları da kapsamasıkar#ısında, bölünmezlik ilkesinin gere!i olarak “yasa” dı#ında bir düzenlemeylesosyal ve ekonomik haklara hiçbir yasak ve sınırlama konulamayaca!ı maddegerekçesinde belirtilmelidir.Kanun hükmünde kararnamelerle bu alanda “istisnai” düzenlemeler yapmayetkisi, bu önerilerle uyumlu kılınmalıdır.c. “Temel Haklar ve Ödevler” Ba!lıklı #kinci Kısmın“Siyasal Haklar ve Ödevler” Ba!lıklı Dördüncü Bölümü• “Vergi yükünün adaletli ve dengeli da!ılımı, maliye politikasının sosyalamacıdır” diyen “vergi ödevi” ba#lıklı 73. maddenin 2. fıkrası, “sosyal adaletilkesi”ne yer veren ve öngörülen “sosyal amacı” gerçekle#tirme yükümlülü!ünündevlete dü#tü!ünü belirten bir anlatımla yazılmalıdır.d. “Cumhuriyetin Temel Organları” Ba!lıklı Üçüncü Kısmın“Yasama” Ba!lıklı Birinci ve “Yargı” Ba!lıklı Üçüncü Bölümleri• Uluslararası insan hakları sözle#melerinin iç hukuktaki de!eri ve etkisi konusunda,özellikle 90. maddenin son fıkrasında 1961’den beri süregelen iki cümleile 2004’te eklenen üçüncü cümleden olu#an düzenleme, gerekçesiyle birlikteyeniden ve özenle kaleme alınmalıdır. 2004’teki eklemeyle, ö!retinin çok büyükbölümünün de benimsedi!i gibi, “usulüne göre yürürlü!e konulmu# uluslararasıantla#malar”ın, yargı organlarınca önlerindeki uyu#mazlıkların çözülmesindekendisiyle çatı#an/çeli#en yasalara öncelik tanıyarak “esas alınması”öngörülmü# olmakla birlikte, her düzeydeki yargı organlarımızın –ve kamuyetkililerinin– bu anayasal buyru!u yerine getirmemekte direnmeyi sürdürdü-!ü bilinmektedir.Yapılacak düzenlemede; Anayasa’nın öngördü!ü iki i#lemle iç hukukunayrılmaz parçasına dönü#türülen insan hakları sözle#melerinin yalnızca pozitifmetinlerinin de!il, aynı zamanda onları yorumlamaya yetkili denetim organlarınınkarar ve içtihatlarının da “kendili!inden” göz önüne alınarak “do!rudan”uygulanması öngörülmelidir. Bu yükümlülük, yalnızca yargısal uyu#-mazlık durumunda yargı organlarını de!il, aynı zamanda yasama, yürütme veyönetimi (kamu yetkililerini) de kapsamalıdır.Maddenin metni ve gerekçesi, çeli#kiye yol açacak de!i#ik kavramlar kullanılmaksızın,ku#kuya ve farklı yorumlara yer bırakmayan, onaylanan sözle#-melerin uygulanması için iç hukukta “özel yasal düzenleme yapılması gerekti-!i” yolunda ço!u kez ba#vurulan bir gerekçeye sı!ınılmasına olanak tanımayanaçık ve özenli bir dille yazılmalıdır. 19• "nsan haklarının bölünmezli!i ilkesine ve insan haklarının ulusalüstü hukuktaöngörülen sınırlama ko#ullarına aykırı olması nedeniyle, TBMM’nin Bakanlar19 Daha önce yayımladı!ım yazı ve makalelerde, öteden beri çok önemsedi!im madde90/son fıkra konusundaki bu öneriye yer vermemi# olmama #a#ırdı!ımı itiraf etmeliyim!77