kitabın tümü - Sosyal Haklar Sempozyumu

IV. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumuli” olmak üzere olu#turdu!um –a#a!ıdaki– iki ayrı çizelgede de görülebilece!i gibi,kimi sosyal haklar her iki boyutuyla birlikte anayasal güvenceye alınmı#tır. Ba#kabir deyi#le, aynı sosyal hakkın, 53. madde kapsamına giren ve girmeyen boyutları/yönlerivardır. Ö!retinin bir kesimi, 53. maddenin pozitif metninin buayrıma olanak vermesini göz ardı edip sosyal hakların “olumlu edim” gerektirdi!igerekçesiyle bölümün tümünü kapsadı!ını savunurken, bir kesimi de olumluedim gerektirmeyen sosyal hakların (sendikal hakların) kapsamı dı#ında kaldı!ınıbelirtmi#tir. Kanımca her iki görü#, 53. maddenin “haklar”dan de!il “amaçlar”dansöz eden pozitif metnini göz önüne almaksızın yorum yapmı#tır.53. madde dolayısıyla tartı#ılması gereken bir ba#ka konu, sosyal hakların davaedilebilirli"i sorunudur. Ku#kusuz, 1961 Anayasası’nı izleyen yıllarda bu sorununö!retide tartı#ılmasını beklemek haksızlık olur. Bununla birlikte, yukarıda belirtildi!iüzere Kapani bu konuya de!inmi#, ancak ileri sürdü!ü görü# dikkat çekmemi#,herhangi bir tartı#ma yada de!erlendirmeye konu olmamı#tı.Tanör ise, Kapani’nin 53. maddenin yargı yolunu kapatmadı!ını belirtmesinden10 yıl sonra 1978’de yayınlanan yapıtında, amacı üzerinde durdu!u 53. maddedekikuralın, sosyal ve iktisadi haklar konusundaki görevlerini yerine getirmeyendevletin “anayasayla hak sahibi kılınmı! ki!iler tarafından dava yoluylasıkı!tırılmasını önleme”ye yönelik bir düzenleme oldu!u görü#ünü dile getirmi#ti(Tanör, 1978: 373). Kanımca 1961 Anayasa koyucusunun, “realiteler”i göz önünealarak 53. maddeyi yazarken, sosyal ve iktisadi hakların dava edilebilirli!ini önlemegibi çok “spesifik” sayılabilecek bir amaç gütmü# ve o yıllarda akademik gündemdeolmadı!ından, daha do!ru bir anlatımla sosyal hakların devletin olumluedimiyle gerçekle#tirilen “pozitif statü hakları” olarak dava edilebilirli!i tartı-#ılmadı!ından, bu konuya örtük biçimde de olsa gönderme yapmı# olması olasıde!ildir. Ancak Tanör’ün bu görü#üyle, hiç de!ilse örtük olarak, sosyal haklarınanayasal öznelerinin devleti dava edebilece!ini dü#ündü!ü söylenebilir. 53. maddenin,dava edilebilirli!i güçle#tirdi!i kabul edilse de, büsbütün ortadan kaldırdı!ısöylenemez.II. 1982 ANAYASASI VE SOSYAL HAKLAR1982 Anayasası’nın sosyal haklara ili#kin yakla#ımı, yalnızca ilgili bölümle sınırlıtutularak de!erlendirilemez. 1961 Anayasası ile kar#ıla#tırabilmek için, Ba#langıcıda kapsamak üzere, önce bu bölüm dı#ındaki kimileri do!rudan ve kimileri de dolaylınitelik ta#ıyan kuralları incelemek gerekir.1. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler Bölümü Dı"ındakiGenel !lkeler ve Kurallar1982 Anayasası, aslında 12 Mart 1970 muhtırasının ardından yapılan 1971 de!i#ikliklerinin,önce “24 Ocak” ve sonra da “12 Eylül”ün i#birli!i yapmasıyla, “antiemek”ve “anti-sosyal” yakla#ımın 1982’de Anayasa’nın bütününe yansıtılmasının,bu yakla#ımın doru!a ula#masının bir belgesidir!a. Genel Olarak: “24+12 Anayasası”Arka planında belirli bir ekonomik programın bulundu!u 1982 Anayasası ile 1961Anayasası arasında “sosyal devlet” ilkesine verilen anlam ve yapılan pozitif dü-56