kitabın tümü - Sosyal Haklar Sempozyumu

IV. Sosyal Haklar Ulusal SempozyumuAnayasası’nın Ba#langıç bölümünde yer alan ilkeler arasında “e#itlik ve sosyaladalet”i de saymı#lardır (Özbudun, 2011: 75; Gören, 2006: 98). Bir yazar da, 1982Anayasası’nın Ba#langıç bölümünün “Anayasanın öteki maddeleriyle e# hukukide!ere sahip bir konum kazanmı# ol(du!unu)”, ancak Ba#langıçtan “uygulanabilirhukuk kuralları türetme(nin) pek kolay” olmadı!ı görü#ündedir (Sabuncu, 2002:17-18).Ba#langıçtaki e#itlik ve sosyal adalet ilkesi, 10. maddede öngörülen “kanunönünde e#itlik”e, “biçimsel” e#itlik olmanın ötesinde bir anlam ve içerik kazandırmı#tır(Gülmez, 2011c: 62-63). E#itlik, özellikle sosyal haklardan yararlanmanınsöz konusu oldu!u durumlarda, “aynı durumda olanların, haklı birneden olmadıkça, aynı kurallara ba!lı olmaları” biçiminde tanımlanan biçimsel/hukuksale#itlikle sınırlı bir ilke de!ildir ve uygulamadaki “sosyal e#itsizlikler”inde giderilmesini yada hafifletilmesini kapsayan “maddi/olgusal e#itlik”tir(Gülmez, 2009: 546-554 ve 556-578).Böylece, a#a!ıda görülece!i üzere, hazırlık ve olu#um sürecinde direnç gösterilmi#ve Anayasa Hukuku ö!retisinde kimi yazarlarca belirtilmemi# olmasınakar#ın, sosyal adaletin Anayasa’nın ve sosyal hukuk devletinin dayandı!ı temelilkelerden biri oldu!u ileri sürülebilir. Ne var ki, gerek sosyal devlet, gerek sosyaladalet ve gerekse bu ilkeleri somutla#tıran sosyal haklar, gerekçelerdeki yakla#ımile Anayasa’daki pozitif düzenleme göz önüne alındı!ında, 1961 Anayasası’ndançok farklıdır.c. Sosyal Hukuk Devleti #lkesi ve Gerekçesi: Danı!ma Meclisi Görü!meleri1982 Anayasası yapıcılarının sosyal devlet ilkesine verdi!i tarihsel anlam,Danı#ma Meclisi Anayasa Komisyonu’nca hazırlanan tasarı ve Danı#ma Meclisi’ndeyapılan görü#melerde savunulan görü#ler (Gülmez, 1986b: 55-82) göz önünealınmadıkça ortaya konulamaz.Anayasa Tasarısı’nın, “Türkiye Cumhuriyeti, (…) sosyal bir hukuk devletidir”diyen 2. maddesinin gerekçesi, sosyal hukuk devletine verilen anlamı, 1961 Anayasası’ndanbelirgin biçimde ayrılan bir yakla#ımla, ekonomik ve toplumsal yöndengüçsüz olan ba"ımlı çalı!anların korunması amacına de"inmeksizin, ça!da#içerik ve özünden uzakla#tırarak, vurgudan kaçınan yasak savıcı bir yakla#ımla#öyle açıklamı#tır (DMTD, 1982: 5):58Sosyal hukuk devleti ise, bizzat devletin koydu!u hukuk kurallarına uyaca!ı veçalı#an ve çalı#tı!ı halde elde etti!i ürün ile mutlu olabilmek için, tasarladı"ımaddi ve manevi de"erlere sahip olamayan ki!ilerin yardımcısı olaca"ı ilkesinibelirtmektedir.Belirtmeliyim ki bu gerekçe, Komisyon Ba#kanı Orhan Aldıkaçtı’nın 1980 öncesindebasılmı# yapıtında, #u anlatımla ve yazarca vurgulanarak yer almı#tı(Aldıkaçtı, 1978: 164):Sosyal Devlet denilen bu görü", toplumda ferdi yine bir gaye olarak kabuleden, ferdi mutlu kılmayı vaad ettikten sonra, ferdin maddi ihtiyaçlarınıtatmin edebilmek için, manevi de#erlerine tecavüz etmeyen; ferdin dü-"üncesine, insanlık "eref ve haysiyetine saygı gösteren, ferdi ‘kutsal’ görenbir Devlet anlayı"ıdır.