RAPORT - Ministerstwo Spraw Wewnętrznych

Rozdział 20
Postępowanie mandatowe
Postępowanie mandatowe uregulowane zostało w ustawie z 24 sierpnia 2001 roku
Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. 2008, nr 133, poz. 848 z późn.
zm.), jako jedno z tzw. postępowań szczególnych.
Jest najbardziej uproszczonym trybem postępowania w sprawach o wykroczenia,
w którym dominującą rolę odgrywają względy szybkości, sprawności i ekonomiki postępowania.
Grzywną zagrożone są niemal wszystkie rodzaje wykroczeń zawartych w ustawie
z 20 maja 1971 roku Kodeks wykroczeń (Dz.U. 2010, nr 46, poz. 275 z późn. zm.) oraz
w ponad 140 innych ustawach. Sposób nakładania grzywien w drodze mandatów karnych
określa Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2002 roku
w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. 2002, nr 20, poz. 201
z późn. zm).
Zgodnie z art. 95 § 1 k.p.w. postępowanie mandatowe prowadzi Policja, a inne organy,
gdy przepis szczególny tak stanowi. Oznacza to, że Policja posiada uprawnienia
do nakładania mandatów karnych za wszystkie wykroczenia, natomiast uprawnienia
pozostałych podmiotów do nakładania grzywien wynikają z ustaw szczególnych lub wydanych
na podstawie art. 95 § 5 k.p.w. rozporządzeń. Zgodnie z regulacją art. 95 § 5
k.p.w. Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych,
złożony w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości, może nadać (w drodze rozporządzenia)
uprawnienia do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego funkcjonariuszom
innych organów, określając wykaz wykroczeń, za które funkcjonariusze ci uprawnieni
są do nakładania grzywien, oraz zasady i sposób wydawania upoważnień do nakładania
grzywien, mając na względzie zakres ustawowych uprawnień takich organów, potrzebę
szybkiej reakcji na fakt popełnienia wykroczenia oraz potrzebę ochrony dóbr
szczególnie narażonych na naruszenia ze strony sprawców wykroczeń.
Ponadto przepis art. 95 § 4 k.p.w. upoważnia właściwych ministrów do określenia
stosowania i zakresu trybu mandatowego organom posiadającym z mocy ustawy szczególnej
uprawnienia mandatowe, jeżeli ta ustawa szczególna nie precyzuje tego zakresu.
W przypadku odmowy przyjęcia mandatu karnego lub nieuiszczenia w wyznaczonym
terminie grzywny nałożonej mandatem zaocznym, organ, którego funkcjonariusz/
pracownik nałożył grzywnę, występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie. Egzekucja
grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego następuje w trybie przepisów o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji. Grzywna ta stanowi dochód budżetu państwa,
a gdy nałoży ją funkcjonariusz organu podległego władzom jednostki samorządu terytorialnego
– stanowi dochód tej jednostki samorządu (art. 100 k.p.w.).
Nadzór nad postępowaniem mandatowym sprawuje minister właściwy do spraw wewnętrznych,
a w sprawach, o których mowa w art. 95 § 3 – Główny Inspektor Pracy
(art.102 k.p.w.).
MSW 353