3 - Portret

PORTRET25 - 95
Marta Grabowska
„Po sobie”
po mnie spływa
Już jako mały berbeć stworzyłam sobie listę
słów, których (oczywiście pisząc wiersz) będę
unikać jak ognia. Unikanie udaje mi się mniej
lub bardziej, niemniej jednak bardzo się staram.
Na tej liście znajdują się słowa takie jak: „życie”
(w tym miejscu ukłon dla Paulo Coelho, który
tak właśnie zatytułował swoją najnowszą książkę;
czekam na trylogię jego autorstwa, osobiście
polecam kolejne tytuły „Mądrość” i „Dobro”),
„krew”, „prawda”, „zło”, „dusza”, „serce” i tym
podobne pyszne słówka, słóweńka. U Szychowiak
rozkoszuję się jeszcze wielokrotnie powtarzanym
„cieniem”, „strachem”, „bólem”, „snem”.
I tak oto mamy trzydzieści jeden cienistych
wierszy o strachu, który boli podczas snu. Nie
przekonuje mnie ten tomik, choć bardzo się
staram. Na dowód tego, że się staram, przejrzę z
Tobą, Czytelniku, trochę wierszy z „Po sobie”.
Zacznijmy od pierwszego pt. „Nago”. No
dobrze, tytuł jak tytuł, podmiot liryczny obnaża
się już na pierwszej stronie – dalej może być już
tylko lepiej! W tym wierszu podoba mi się jedynie
przerzucenie czasownika z pierwszego wersu
do drugiego, choć zdaję sobie sprawę, że to
przez sentyment z dzieciństwa. W dzieciństwie
bowiem kochałam miłością jedyną i słuszną
Halinę Poświatowską i sposób, w jaki pisała i
recytowała swoje wiersze – jakby nierówno oddychała,
bardziej wykrztuszając teksty z siebie.
Podoba mi się też koniec tego wiersza „i ja ciągle
żywa”, ale! tu też zauważam podobieństwo do
wiersza Dagmary Sumary z „Dancingu”, kiedy
to podmiot liryczny konstatuje „jakoś mi pełno
krwi we mnie – i się poruszam”. Więc sama już
nie wiem, czy cenię w tym wierszu kunszt autorki,
czy własne skojarzenia (zostawię to
pytanie bez odpowiedzi).
Wylądowałam na jedenastej stronie –
wiersz pt. „Jaśniej niż słońce”. Hmm, co my tu
mamy. Ten wiersz kojarzy mi się z nieociosanym
kamieniem, wyrzuciłabym z niego połowę
i zostawiła końcówkę, końcówka jest dobra
(choć nie będę jej bronić jak niepodległości).
Dlaczego wyrzuciłabym początek? „Wyjdę jak
będę gotowa. / Na schwał, na środku chodnika”.
Na schwał, na środku chodnika, doceniam,
że Szychowiak chciała napisać coś fajnego, ale
napisać coś fajnego, jeśli zamysłem jest użycie
tego samego przyimka, jest dość trudno. Oczywiście,
jeśli się nie chce, żeby wyszło banalnie i
bez sensu. Choć z drugiej strony, co to jest banał
i może kogoś zachwyci ten wiersz – mnie nie.
Owo „Na schwał, na środku chodnika” jest trochę
wymuszone, jakby forma narzuciła treść. Za
to końcówka mnie urzekła, „Chodź, poszukamy
w sobie kogoś / tylko odwrócę głowę”, to ładne.
Jestem zwolenniczką porządnie, zwyczajnie
zbudowanych zdań, które posiadają jakąś treść.
Może tak sceptycznie podchodzę do tomiku
Szychowiak, bo moim zdaniem trochę męczy
ona to dobre, normalne zdanie. Choć nie
mogę powiedzieć o sobie, że jestem literacko
konserwatywna i widząc zdanie bez przecinka
lub zaczęte małą literą łapię się za głowę i wzrokiem
szukam krucyfiksu. Jednakże masakra
zdań w „Po sobie” nie wydaje mi się konieczna i
dobrze uzasadniona. Bo jaki jest sens zdania na
stronie dziewiętnastej w wierszu pt. „Nie było
mowy o niczym” – „Chciałam cię całować pod
niebem głośnym / że spływa po brodach, zagłuszając
tętno” – nie wiem, o co w tym chodzi.
Poza tym nie uważam, żeby gramatyka i zasady
budowania zdań złożonych ograniczały twórcę,
wręcz przeciwnie. Ponadto bardziej kunsztowne
wydaje mi się stosowanie do zasad gramatyki,
aniżeli jakieś sztubackie słowne wybryki
(ot co!), dla których nie znajduję uzasadnienia
w treści wierszy (choć może dlatego, że treści
nie rozumiem…).