Organizacje pozarzÄ dowe i władza publiczna. Drogi do partnerstwa

8 Marek Rymsza
go rządu, podlega też bardzo ograniczonej kontroli politycznej) i – w konsekwencji
– samego procesu decyzyjnego, na co zwracają uwagę redaktorzy
niniejszego tomu 3 . A jaka jest funkcja i usytuowanie dialogu obywatelskiego
w krajach członkowskich UE?
Dialog obywatelski a dialog społeczny
Na poziomie krajowym problematyczne jest przede wszystkim usytuowanie
instytucji dialogu obywatelskiego względem instytucji dialogu społecznego,
składających się na system negocjowania wybranych decyzji publicznych,
zwłaszcza tych dotyczących rynku pracy, z partnerami społecznymi – związkami
zawodowymi i organizacjami pracodawców. Jedni widzą w dialogu
obywatelskim rozszerzenie i rozwinięcie dialogu społecznego przez uzupełnienie
udziału tradycyjnych partnerów społecznych o organizacje sektora
obywatelskiego (rozszerzenie podmiotowe metodą kooptacji) i równocześnie
– uzupełnianie negocjacji trójstronnych o konsultacje społeczne w kwestiach
niezwiązanych bezpośrednio z rynkiem pracy (rozszerzenie przedmiotowe).
Takie podejście zaprezentowane zostało między innymi w polskim dokumencie
rządowym z 2002 roku 4 . Inni postrzegają jednak dialog obywatelski
jako mechanizm równoległy do dialogu społecznego, a nawet jako rozwiązanie
alternatywne, mające w przyszłości zastąpić negocjacje trójstronne, których
legitymacja społeczna w Europie maleje wraz ze słabnącym mandatem
tradycyjnych partnerów społecznych (w większości państw europejskich
spada wskaźnik przynależności do związków zawodowych i organizacji pracodawców)
5 .
Istotnym problemem wzajemnego pozycjonowania w Polsce obu form
dialogu, na który zwracaliśmy uwagę już wcześniej, jest nierównomierny
poziom ich rozwoju i instytucjonalizacji: dialog obywatelski rozwija się
z opóźnieniem i niejako na peryferiach systemu negocjacji trójstronnych,
obejmując jedynie „miękkie” instrumenty konsultacyjne. „Właśnie dlatego
tradycyjni partnerzy społeczni nie dostrzegają konieczności uzgadniania stanowisk
z organizacjami pozarządowymi, a partnerów dialogu obywatelskie-
3
Por. uwagi Grzegorza Makowskiego na ten temat we Wstępie do części pierwszej
książki. Por. też T. Grosse: Dialog społeczny a dialog obywatelski w Unii Europejskiej, „Trzeci
Sektor” 2005/2006, nr 4, s. 114–115.
4
Por. Zasady dialogu społecznego. Dokument programowy rządu przyjęty przez Radę
Ministrów w dniu 22 października 2002 r., Rada Ministrów, Warszawa 2002.
5
O słabnącej legitymizacji partnerów społecznych – por. uwagi w: R. Towalski (red.):
Dialog społeczny. Najnowsze dyskusje i koncepcje, Centrum Partnerstwa Społecznego „Dialog”
i Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007.