Organizacje pozarzÄ dowe i władza publiczna. Drogi do partnerstwa

102 Olga Napiontek
Viagoda i Golembiewski 1 wyróżniają trzy etapy w historii nowoczesnej
administracji publicznej, określające relacje administracja – jednostki.
Do połowy lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku mamy do czynienia z administrowaniem
zadaniami publicznymi (public administration), czyli przekazaniem
odpowiednim instytucjom państwa kompetencji i zadań, które
miały one w imieniu władzy przedstawicielskiej wykonywać na rzecz obywateli.
Jednostki są wtedy biernymi odbiorcami usług dostarczanych przez
organa administracji.
Kolejny etap prowadzi do rozwoju koncepcji zarządzania sprawami publicznymi
(new public management), która za wzór stawiała sobie przedsiębiorstwa
prywatne. Konieczność nowego myślenia o zarządzaniu zadaniami
publicznymi stała się oczywista w latach osiemdziesiątych. Wówczas na fali
krytyki państwa opiekuńczego, które zdawało sobie nie radzić z nadmiarem
funkcji i obowiązków mu przypisanych, administracja centralna zaczęła
dzielić się władzą, zadaniami oraz funduszami z jednostkami terytorialnymi
oraz organizacjami pozarządowymi. Wtedy obywatele stali się klientami
instytucji publicznych. Personel urzędów, ośrodków pomocy społecznej zobowiązany
został do troszczenia się o satysfakcję jednostek, odpowiadanie
na ich potrzeby i świadczenie usług zgodnie z ich oczekiwaniami. W takim
ujęciu, podobnie jak wcześniej, jednostka jest biernym odbiorcą oferty instytucji,
którą w zależności od jej potrzeb pyta się o opinię na temat jakości
jej funkcjonowania.
Trzeci etap, toczący się obecnie na terenie Unii Europejskiej, to rozwój
koncepcji dobrego rządzenia (good governance/ new modes of goverance,
public governance) 2 . Nie używa się już pojęcia zarządzania, kojarzonego
ze sferą gospodarki czy biznesu, ale terminu rządzenie, które należy do słownika
polityki. Koncepcja good governance zakłada, że realizacja polityk publicznych
musi uwzględniać takie zasady jak otwartość, partycypacja, rozliczalność,
efektywność, spójność. Otwartość oznacza, że instytucje powinny
pracować w sposób przejrzysty, komunikować się z obywatelami. Partycypacja
wymaga włączenia ludzi w kształtowanie decyzji od momentu ich projektowania
do ich zatwierdzenia. Konieczność wprowadzenia zasady rozliczalności
wynika z przekonania, że proces legislacyjny i realizacja polityk
wymaga brania odpowiedzialności wobec obywateli i rozliczania się z podejmowanych
decyzji. Dobre rządzenie nie rezygnuje przy tym z wymagań
1
E. Viagoda, R.T. Golembiewski: Citizenship Behavior and the Spirit of New Managerialism:
A Theoretical Framework and Challenge for Governance, „The American Review of
Public Administration” nr 31, 2001.
2
Por. J. Hausner: Od idealnej biurokracji do zarządzania publicznego, w: M. Marody
(red.): Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku, Wydawnictwo Naukowe
Scholar, Warszawa 2004.