A

Türkoloji e-dergisi A Ğ I R L I K Sayfa 41
Altes Ruayâl,
Yetmiş beşinci doğum yılında oğuz babanız, bütün acunda saygılı bir sevginin
söyüncü ile çevrelendi. Genlik, baysal içinde erk sürmenin gücü işte bundadır.
Ünlü babanız, yüksek kralınız beşinci Güstav’ın gönenci için en ıssı dileklerimi
sunarken, Altes Ruvayâl, sizin Altes Ruvayâl, prenses Louise, sevimli kızınız Altes
Prenses Ingrid’in esenliğine, tüzün Isveç ulusunun gönencine, genliğine içiyorum.” 4
Örnekte de görüleceği üzere dilde sadeleşme adına daha da anlaşılmaz bize daha
da yabancı bir dil üretilmiş. Şunun farkında olunmalıdır: Dil siyasi düşüncelere malzeme
yapılacak bir nesne değildir. Dil canlıdır, dil değişimi kendi içinde ihtiyaç olduğu sürece
yapacaktır. Bizim dil hususunda dikkat etmemiz gereken tek şey şudur: Halktan
kopmamak. Bugün aydınımızın düştüğü gaflet de budur. Dil çalışması masa başında
yapılmaz, halka inecek ve halkın ne konuştuğuna bakacaksın!Halk anladığı müddetçe
senin dili sadedir. Sadelik adına bin yıldır kullanılmayan bir kelimeyi çıkarırsanız gülünç
olur.
“İnönü Cumhuriyeti, ilk bakışta, Atatürk Cumhuriyeti’nin bütün özelliklerini taşır
gibi görünür. O da laiktir, halkçıdır, milliyetçidir. Ne var ki, kültür devrimini
çağdaşlaşarak uluslaşmak diye değil, uluslaşırken Batılılaşmak diye anlamıştır. İnönü
döneminde, Rönesans’ta olduğu gibi, büyük bir çeviri
faaliyetine başlanır; Yunan/Latin klasikleri Türkçeye mal edilir; o kadarla
yetinilmez, liselerde okutulur, köy enstitüleri ve halkevleri aracılığıyla, halka ulaştırılmak
istenir. Mitologya, baş köşeye konulmuş; kültür devriminin, ‘Yunanca, Latince
öğrenmek, Avrupalıların eğitiminden geçmek’ olduğu açıkça savunulmuştur.”
“İki tavır arasındaki karşıtlık çok açıktır. Mustafa Kemal, ‘Hangi istiklal vardır
ki yabancıların planlarıyla yükselebilsin’ derken, Ataç, ‘Avrupalılar gibi olamıyoruz,
buna üzülüyoruz’ diyebilmektedir.”
“Atatürk Cumhuriyeti için, kültür devrimimiz, ‘seciye-i milliyemizle ve
tarihimizle mütenasip bir kültür’ yaratılmasını öngörüyordu. Buysa, ümmet kültürünü ve
tarihini reddetmez; o tarihin ve kültürün içinden, ulusal bir kültür damıtılmasını
gerektirir. Oysa İnönü Cumhuriyeti'nin istediği, ‘Bu ilkeyi Batı ülkelerine benzetmektir’;
bunun için, ümmet kültürünü ve tarihini reddedecek, Yunan/Latin kültürüne
yaslandıracak ‘devşirme’ bir kültür taklitçiliğine yönelecektir.”
“Dil sorunu bu noktadan itibaren özel bir önem kazanıyordu. Osmanlıca, ümmet
dilidir, Arapça/Farsça/Türkçe bileşimine dayanır; Osmanlıcadan damıtacağınız ulusal
Türkçeyle, ne kadar uğraşırsanız uğraşın, ‘seciye-i milliyemizden ve tarihimizden’,
dolayısıyla Doğu/İslam çerçevesinden çıkamazsınız; gerçekleştireceğiniz bileşim özgün,
yeni ve ulusal olabilir, fakat gelişme zincirinin üst düzeydeki yeni bir halkası olacaktır.
Oysa İnönü Cumhuriyeti bunu istemiyor. O zaman ne yapılacak? Türkçenin
4
Ayın Tarihi, 1934, No: II, sayfa 22, 23.