You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Türkoloji e-dergisi A Ğ I R L I K Sayfa 80<br />
Günümüzde konuşma ve yazın dili içersinde kullandığımız çoğu kelime şuan<br />
kullandığımız formlarına uzun bir süreç içerisinde geçirdikleri değişimler ile<br />
ulaşmışlardır. Kullanılan ilk kök sözcükler aldıkları yapım ekleri ile türetilerek anlam<br />
bakımından zenginleştirilmiş ve günlük dil içerisinde yerlerini almıştır. Ancak bu kök<br />
halinde ya da türetilmiş halde bulunan kelimeler ağızlarda ortaya çıkan söylemsel farklar<br />
ile yeni formlar kazanmış ve bir çok evrilme sürecinden geçmiştir.<br />
Böyle bir değişime en güzel örneklerden biri de amtı''şimdi'' kelimesidir. Amtı<br />
kelimesi dönemlere göre birtakım şekilsel değişimlere maruz kalmakla beraber<br />
kullanıldığı her devirde içinde bulunulan zamanı yani ''şimdi'' yi ifade etme amacı ile<br />
kullanılmıştır.<br />
Amtı kelimesi ̽am:İsim kökü + tı:İsimden isim yapım eki şeklinde oluşmuştur.<br />
̽am isminin aldığı -tı eki zarf yapan bir ektir. Ancak bu ek yalnızca amtı''şimdi'' zarfında<br />
görülür. (Tuvaca am''şuan, şimdiki zaman'' anlamında kullanılır.) İlerleyen zaman<br />
içerisinde amtı kelimesi amtı>emdi>imdi>uş+imdi> şimdi şeklinde bir değişim<br />
geçirmiştir. Bu değişim Türkçe'nin devirlerine göre ayrılarak açıklanmaya çalışılmıştır.<br />
Eski Türkçe Devri<br />
Amtı kelimesini ilk olarak ,taşlar üzerine kazınmış ve bilinen ilk Türk yapıtı olan<br />
Orhun Yazıtları'nda görürüz.Böylece amtı kelimesinin gelişim sürecini Eski Türkçe<br />
devrinden başlatabiliriz. Çok fazla olmasa da Kül Tigin Abidesi'nin güney ve doğu<br />
yüzlerinde birer tane olmak üzere iki kere amtı kelimesi geçmektedir.Bilge Kağan<br />
Abidesine baktığımız zaman da amtı kelimesinin hiç bir ek almadan dört kez<br />
kullanıldığını ve bir de ''amtıka'' 'şimdiki' şeklinde ek almış halini görürüz.<br />
‘... kop itdim. Ol amtı añıg yok. Türk ḳaġan Ötüken yış... ’<br />
(Kül Tigin Abidesi, Güney Yüzü)<br />
T.T: hep düzene soktum. O şimdi kötü değildir. Türk kağanı Ötüken<br />
ormanında 1<br />
Kül Tigin Abidesinde geçen bu satırda, şuanki durumdan haber etmek için amtı kelimesi<br />
şimdi manasına gelecek şekilde kullanılmıştır.Metnin ilerleyen kısımlarında da aynı<br />
şekilde kullanılmış ve sadece amtı şeklinde yazılmıştır.<br />
1<br />
Ergin, Muharrem, Orhun Abideleri, s.35, Ankara: Boğaziçi Yayınları, 2013
Change language