A

Türkoloji e-dergisi A Ğ I R L I K Sayfa 59
mütemeddine ve mütarakkide ‘ feminizmi’ iddia ve efkārca farklı kısımları muhtevidir.
Lākin tarik-i mesaide el ele vermiş olan bu milyonlarca gayretverler yekvücut gibidirler.
Bunların ifretperveran kısmının metalib ve arzuları kadını mesud edeceği fikrinde değiliz!
Feministler kazanmakta oldukları hukuka topla, tüfenkle nāil olmadılar. Bu vecihle
kadınlar kılıçla, mermi ile yaralanmadılar. Kendilerinin nısf-ı diğerleri olan erkeklerden
muhalefette bulunanların irad eyledikleri itirazat ile kalplerinde manevi yaralar açıldı.
Artık teehhüle rağbet etmeyen nisvan çoğalmaya başladı. 13 Fatma Aliye’ nin feminizm
anlayışında kadınların giderek mutsuzluğa erişeceğini düşünmekle beraber erkekleri de
bu noktada kadınları yaralayan unsur olarak görmüştür.
Kız kardeşi Fatma Aliye Hanım’ dan farklı olarak Emine Semiye Hanım
dergicilikten daha ziyade katıldığı derneklerle adını duyurmuştur. Bu bağlamda 1898’ de
Selanik’ te onun kurduğu “Şefkat-İ Nisvan” 14 ve 1908’ de kurulan “Osmanlı Kadınları
Şefkat Cemiyet-i Hayriyesi” derneği birçok kadına ve çocuğa yardım amacıyla kurulmuş
derneklerdir. Dernek hakkında Kadın dergisinde şu açıklamayı yapmıştır: “Yetim ve
biçarelere kol uzatan sefaleti saadete, cehaleti irfan ve kemalata kalb etmeğe çalışan ve
milleti millet demek için kadınlığı ihyaya bezl-i himemat eyleyen (çalışan) cemiyet-i
hayriye-i nisvaniyeden Osmanlı Kadınları Şefkat Cemiyet-i Hayriyesi mükerreren ve
kemal-i iftihar ile arz ve ilan eylediğimi vech üzere ve sa’y ve iktidarı dahilinde her
vesile-i hayriyeden istifade etdiği gibi bütün erbab-ı şefkat ü hamiyet Osmanlı hanımları
dahi bilātelkin bu erbabı tezyif ve ihzar eylemek için yekdiğeriyle müsabaka edercesine
izhar-ı lutf ve muavenet buyuruyorlar.” 15
Derneklerin menşei olarak sadece Selanik ile sınırlı kalmamıştır, Edirne’ de
“Hizmet-i Nisvan” adıyla bir dernek kurmuştur. 10 müslüman, 6 gayrimüslim kadından
oluşan derneğin tanıtımı Kadın dergisinde yapılmıştır. 16
Dernekleşme / kurumsallaşma çabaları siyasi partilerce de sürdürülmekteydi.
Örneğin İttihat Terakki Cemiyeti’ nin Selanik’ teki Kadınlar Şubesi başkan yardımcısı
olarak Emine Semiye, II. Meşrutiyet’ in ilanı üzerine Hürriyet Meydanı’ nda “yaşasın
vatan, yaşasın millet, yaşasın hürriyet” diye seslenerek coşkulu bir nutuk vermişti. 17
Bu derneklerin yardım amaçları vardır. Aynı zamanda II. Meşrutiyet ile beraber
bu dernekler yardımın ötesinde kadının eğitilmesi, iş yeri açması ve geçim sorununa
çözüm aramıştır. Emine Semiye’ nin entelektüel birikimiyle derneklerin kurumsallaşma
ve yaygınlaşma çabaları daha başarılı olmuştur. Bu bağlamda Emine Semiye Hanım,
Fatma Aliye Hanım’ dan farklı bir ‘kadın hareketi’ anlayışına sahiptir.
13
Fatma Aliye, “ilim ve Cehl”, İnkılab, s. 7., 18 Şaban 1327, 22 Ağustos 1325, s. 98.
14
Şefkat-i Nisvan hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Emine Semiye, “Şefkat-i Nisvan”, HMG, 30
Nisan 1314/ 20 Zilhicce 1315, no 160, s. 1-2.
15
“Osmanlı Kadınları Şefkar Cemiyeti Hayriyesi ve Nadire Hanımefendi’ nin Bir Eser-i Güzide
Hamiyetleri” , Kadın, 26 Kanun- i Sani 1324, no: 16, s.11-12.
16
Dernek Emine Semiye tarafından Kadın dergisine gönderilen bir yazıyla tanıtılmıştı. Emine
Semiye, “Kadın Mecmuası Muhteremesine Edirne’ den” , Kadın, 8 Kanun-i Evvel 1324, no: 9, s.2
17
Emine Semiye’ nin Nutku’ ndan bahseden yazı için, bkz Sabah gazetesi, 9 Ağustos 1908, no:
6779