Fruit-frugivore interactions in a Malagasy littoral forest - Universiteit ...

Samenvatting
omstandigheden zijn bovendien ideaal voor de zaadkieming. De resultaten van zowel
phenological transects als fruit trails tonen aan dat beide methodes aanvullend zijn. In
tegenstelling tot het noteren van vruchtrijping bij grote bomen in de phenological
transects, worden in fruit trails alle groeivormen (bomen, struiken, kruiden, epifyten en
lianen) in rekening gebracht. Uit de resultaten blijkt dat die onderling een verschillende
impact hebben op het seizoenaal verloop van het integraal vruchtaanbod in een woud.
Bovendien worden in fruit trails ook de vruchten op de bodem meegeteld. Door
combinatie van beide methodes wordt een inzicht verworven in de temporele variatie in
vruchtbeschikbaarheid voor zowel arboreale als terrestrische vruchteneters.
Vervolgens richten we onze aandacht op verspreidingsstrategieën van 34 boomsoorten.
Hierbij baseren we ons op enkele basismodellen uit de tropische ecologie, zijnde
soortspecifieke co-evolutie, het model van lage versus hoge investering (McKey 1975) en
verspreidingssyndromen. Eerst en vooral gaat men er bij co-evolutie van uit dat één
bepaalde vruchtensoort verspreid wordt door één enkele vruchteneter. Hierbij zou de
wisselwerking tussen beide soorten zo sterk zijn dat ze elkaars evolutie beïnvloeden, wat
mogelijk zou leiden tot extreme vormen van wederzijdse aanpassingen. Volgens het
model van lage en hoge investering verwachten we dat de lage investeerders of
generalisten aan de hand van massale vruchtproductie gedurende een korte periode
zoveel mogelijk zaadverspreiders aantrekken met hun waterige en zoete vruchten. De
hoge investeerders of specialisten daarentegen produceren minder vruchten maar met
een hogere voedingswaarde (hoog vet- en eiwitgehalte) en dit gedurende een langere
vruchtperiode. Hierdoor zouden ze slechts enkele maar wel efficiënte zaadverspreiders
aantrekken. Uit beide modellen vloeit het meer genuanceerd principe van
verspreidingssyndromen voort waarbij bepaalde morfologische co-adaptaties in vrucht en
zaad bepaalde taxonomische diergroepen aantrekken. Om deze modellen en principes te
testen hebben we aan de hand van fruit traps en tree watches de identiteit van de
vruchteneters achterhaald evenals hun rol als mogelijke zaadverspreiders en/of –
predatoren. Fenologische, morfologische en biochemische kenmerken van de
vruchtensoorten werden bovendien in rekening gebracht om te testen of er al dan niet covariatie
optreedt tussen deze kenmerken en bepaalde verspreidingsstrategieën. Er werd
geen bewijs gevonden voor co-evolutie, noch voor het model van lage en hoge
investering. Desalniettemin kan er toch een onderscheid gemaakt worden tussen wat we
vogel-, zoogdier- en gemengde (zowel vogels als zoogdieren) vruchten kunnen noemen
op basis van vrucht- en zaadgrootte, vruchtvorm en zaadaantal per vrucht.
Voedingswaarde kan niet volgens deze categorieën ingedeeld worden. Vijf boomsoorten
met grote zaden worden enkel en alleen verspreid door Eulemur fulvus collaris. Hieruit
concluderen dat dit om co-evolutie gaat is wellicht fout, gezien het eerder een gevolg is
van het uitsterven van grote frugivore vogel- en lemuursoorten, die ongetwijfeld ook deze
grote zaden konden verspreiden. Niettegenstaande spreekt het voor zich dat deze
exclusieve interacties uiterst belangrijk zijn vanuit het standpunt van conservatie. Wat het
investeringsmodel betreft, blijkt dat dit model gebaseerd werd op vogelvruchten in de
Neotropics en de geldigheid ervan blijkt dan ook sterk afhankelijk te zijn van de
samenstelling van de frugivore gilde. De soortenarme groep van vruchteneters zowel in
heel Madagascar als in het littoraal regenwoud heeft blijkbaar geen aanleiding gegeven
tot gespecialiseerde verspreidingsstrategieën. Het is voor een bepaalde boomsoort
mogelijk te riskant om afhankelijk te zijn van slechts één enkele vruchteneter. Als gevolg
hiervan worden de meeste boomsoorten dan ook gekarakteriseerd door een set van
154