Europa en het Verdrag van Lissabon “Love it or leave it”

tussensfeer niet goed te duiden; zij wordt vooral in de praktijk gevormd en ervaren. In de
tussensfeer spelen vooral de lidstaten een rol. Zoals in de buitenwereld worden deze lidstaten
gedreven door eigen belang. Tegelijkertijd heerst evenwel in de tussenwereld het besef van de
gezamenlijke belangen. Het lidmaatschap van de EU is hierbij het bindende element maar
daarnaast speelt individuele macht ook een rol. In de tussensfeer van de EU worden
verbindingen gemaakt, worden gebeurtenissen opgevangen en worden vervolgstappen van de
binnenwereld voorbereid. Hoofdspelers in de tussensfeer zijn de lidstaten die zich vooral
manifesteren door hun regeringsleiders, gezamenlijk bijeen in de Europese Raad. Hoewel
besluitvorming hier, evenals in de buitensfeer, wordt aangeduid als intergouvernementeel,
maakt Van Middelaar met de aanduiding ‘tussensfeer’ duidelijk dat er dimensies aanwezig
zijn die de besluitvorming daarbinnen onderscheiden van die in de buitensfeer. Dat
onderscheid ligt verankerd in het gedeelde lidmaatschap van de EU. Dit maakt dat de
betrokken lidstaten op onderdelen fundamenteel verbonden zijn en derhalve in hun
afwegingen niet dezelfde bewegingsvrijheid hebben als in de buitenwereld. Er is, met andere
woorden, in de tussensfeer sprake van een gebonden intergouvernementele besluitvorming
terwijl in de buitenwereld kan worden gesproken van een ongebonden intergouvernementele
besluitvorming. Daarbij nemen de betrokken staten enkel hun individuele belangen in acht en
niet tevens die van een verbonden groter geheel. De tussensfeer is vooral zichtbaar actief als
sprake is van in politiek opzicht grote aangelegenheden (grote politiek). Zoals hierna nog
verder zal worden toegelicht vond het EU-optreden in de eurocrisis grotendeels in de
tussensfeer plaats.
Schematisch kan bovenstaande als volgt worden weergegeven:
Werking van de EU
Supranationale/communautaire
besluitvorming
Intergouvernementele
besluitvorming
Europees
Parlement
Europese
Commissie
Raad
van Ministers
Europese
Raad
Europese
Burger
Eenheid
EU
Lidstaten /
nationale parlementen
Binnensfeer
Tussensfeer
De buitensfeer is niet in dit schema weergegeven omdat deze zich feitelijk buiten het EU-veld bevindt. Het is de
sfeer waar lidstaten zich ongebonden, ofwel onafhankelijk van de EU bewegen.
11