Europa en het Verdrag van Lissabon “Love it or leave it”

More documents

Recommendations

Info

IV Optrekkende mist IV.1. Inleiding Zoals reeds gesignaleerd door de verschillende geïnterviewden zal een robuuste evaluatie van werking van de effecten en de vernieuwingen als gevolg van het Verdrag van Lissabon wellicht pas in 2020 kunnen worden uitgevoerd. Toch kunnen na ruim 100 dagen al de eerste contouren van de werking van het Verdrag in de optrekkende mist worden onderscheiden. In het vorige hoofdstukken werd een schets gegeven van de manier waarop de verschillende actoren sinds de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon opereren. In dit hoofdstuk worden de onderdelen van de vraagstelling beantwoord die gericht zijn op de verschuivingen in de machtsverhoudingen en de wijze van besluitvorming. Daartoe wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste wijzigingen die tijdens deze studie zijn vastgesteld en worden deze wijzigingen nader geduid in het licht van de door Van Middelaar geïntroduceerde sferen. IV.2. Nieuwe verhoudingen in de EU Toegenomen invloed grote landen Hoewel het Verdrag van Lissabon formeel beoogt om de effectiviteit, transparantie en democratische legitimiteit van de EU te vergroten, gaven verschillende deskundigen aan dat er bij de lidstaten zeker ook een aantal andere factoren een rol speelde. Daarbij wordt specifiek genoemd dat grote landen, met name Duitsland, uit waren op bredere toepassing van QMV en herziening van de stemprocedures in de Raad, omdat zij daarmee hun traditionele overwicht in de besluitvorming konden herstellen. Of dit nu een bewuste strategie was of niet, dit effect lijkt bij besluitvorming in de Raad in ieder geval wel op te treden. Of zoals een geïnterviewde Nederlandse medewerker van de Raad 19 opmerkte “als Frankrijk en Duitsland zich tegen een voorstel keren, heeft de Commissie geen enkele kans zo’n voorstel naar de eindstreep te brengen”. Omgekeerd moeten kleinere landen door het wegvallen van het vetorecht, aanmerkelijk harder werken om onwelgevallige voorstellen van tafel te krijgen. Intergouvernementele en supranationale krachten beiden versterkt Ondanks het gegeven dat er nog weinig wetsvoorstellen onder het nieuwe Lissabon-regime tot stand zijn gekomen, valt op dat de geïnterviewde personen een consistent beeld schetsen van de veranderde verhoudingen. Deze zijn in het volgende schema samengevat: 19 Interview Pieter Rook d.d. 6 april 2010 26
Verschuiving in invloed op EU besluitvorming na Verdrag van Lissabon Actor Invloed Nieuwe instrumenten/rollen/bevoegdheden Europese Raad ++ -Officieel EU instelling geworden -Vaste voorzitter (2,5 jaar) die geen nationaal mandaat uitoefent - Bepaalt de algemene politieke beleidslijnen en prioriteiten van de EU -Escalatiemogelijkheid voor de Raad Raad = - Toegenomen aantal QMV beleidsterreinen, waaronder Vrijheid, Veiligheid en Recht. -Wetgevende bevoegdheden vaker delen met het Europees Parlement (medebeslissingsprocedure van uitzondering tot regel verheven) - Samen met Europees Parlement vaststellen van begroting Europese Commissie - -Blijft toezichthouder - Houdt formeel initiatiefrecht, maar materieel gezien beperkt door prioritering Europese Raad -Toegenomen aantal beleidsterreinen binnen bevoegdheidssfeer EU, daarmee uitbreiding initiatiefrecht Europees Parlement ++ -Medebeslissingsprocedure is regel geworden i.p.v. uitzondering en daarmee op veel terreinen medebeslissingsrecht -Samen met Raad vaststellen van begroting -Goedkeuring van Europese Commissie Nationaal Parlement + - Meer beleidsterreinen binnen bevoegdheidssfeer van EU - Door gele en oranje kaart procedures sterkere grip op subsidiariteitstoets EU Burgers + - Vergroting openbaarheid (bijv. Raad beraadslaagt in openbaarheid over wetgevingsaangelegenheden - EU burgerinitiatief een instrument om beleidsterreinen te agenderen ++ invloed sterk toegenomen, + invloed toegenomen, = invloed gelijk gebleven, - invloed afgenomen Samenvattend valt op dat in de institutionele verhoudingen zowel de intergouvernementele lijn is versterkt door een sterkere positie van de Europese Raad, als de supranationale lijn tengevolge van de toegenomen rol en invloed van het Europees Parlement. Dit beeld wordt ook weerspiegeld in de twee grote Europese dossiers die tijdens de onderzoeksperiode de media domineerden: • Het hulpplan voor steun aan Griekenland werd vooral vormgegeven door de Europese Raad, waarbij met name Frankrijk en Duitsland een dominante rol speelden en Barroso slechts in de laatste fase van de besluitvorming enige invloed gehad lijkt te hebben. 27
Page 1 and 2: Europa en het Verdrag van Lissabon:
Page 3 and 4: I Probleemverkenning en theoretisch
Page 5 and 6: tevreden. Over de gehele EU genomen
Page 7 and 8: verantwoording (input) compenseren.
Page 9 and 10: lidstaten vooral hun nationale agen
Page 11 and 12: tussensfeer niet goed te duiden; zi
Page 13 and 14: • Leidt het Verdrag van Lissabon
Page 15 and 16: In het licht van deze verwachtingen
Page 17 and 18: moeten inleveren. Door hevige prote
Page 19 and 20: Specifiek voor Nederland geldt dat
Page 21 and 22: III Testcases voor de nieuwe verhou
Page 23 and 24: De gezamenlijke verklaring van 8 me
Page 25: Op 30 november 2009, de dag voordat
Page 29 and 30: verschuiving aangemerkt en maakt da
Page 31 and 32: Actievere rol voor het nationaal Pa
Page 33 and 34: generatie regeringsleiders (cultuur
Page 35 and 36: egeringsleider beschikt daarbij ove
Page 37 and 38: Een en ander betekent dat een centr
Page 39 and 40: medebeslissingsprocedure zowel door
Page 41 and 42: urgers en bedrijven binnen de EU. V
Page 43 and 44: Appendix 1: Interviews Baas, Auke;
Page 45 and 46: Appendix 2: Literatuur Beetham D. a
Page 47 and 48: Appendix 3: Beleidsterreinen EU en
Page 49: 3. De Unie kan initiatieven nemen t

Europa en het Verdrag van Lissabon “Love it or leave it”

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?