Europa en het Verdrag van Lissabon “Love it or leave it”

lidstaten vooral hun nationale agenda volgen en ook burgers in de diverse landen blijk geven
van weerstand tegen het te hulp schieten van Griekenland.
Het is onwaarschijnlijk dat de recente invoering van het Verdrag van Lissabon, in de korte
periode waarin dit onderzoek plaatsheeft, sterke verschuivingen laat zien in de Europese
identiteitsbeleving. Het ontwikkelen van een Europese identiteit vraagt niet alleen om de
ontwikkeling en aanvaarding van gemeenschappelijke symbolen maar vooral ook een
gemeenschappelijke verhaal over verleden, heden en toekomst. Identificatie gaat geleidelijk.
Het huidig beeld zal niet van de een op de andere dag substantieel wijzigen.
I.4.
Kader voor inzicht in werking van de EU
Een studie naar de effecten van het Verdrag van Lissabon op de legitimiteit van de EU vereist
- naast inzicht in het kader voor legitimiteitvragen - inzicht in de werking van de EU, ofwel in
de kaders en het verloop van diverse besluitvormingsprocessen en de daarbij betrokken
actoren (wie of welke instelling is bevoegd welke besluit te nemen en binnen welke kaders
gebeurt dit?). De EU vormt in dat opzicht een tamelijk complex geheel omdat besluitvorming
via verschillende lijnen plaatsvindt waarbij steeds meerdere, maar niet steeds dezelfde,
instellingen zijn betrokken. Tevens kan een onderscheid worden gemaakt tussen de
verschillende kaders of sferen waarbinnen de instellingen tijdens de besluitvormingsprocessen
opereren.
EU: actoren
Bij besluitvorming binnen de EU zijn de volgende instellingen als hoofdrolspelers betrokken:
het Europees Parlement, de Europese Commissie, de Raad van Ministers en de Europese
Raad. 12 Heel algemeen kan gezegd worden dat binnen dit geheel het Europees Parlement de
burgers van de EU vertegenwoordigt, de Europese Commissie de Unie als zodanig terwijl de
Raad van Ministers en de Europese Raad de individuele lidstaten representeren. De
vertegenwoordiging van een lidstaat is gebaseerd op de directe relatie tussen iedere deelnemer
aan de (Europese) Raad en zijn of haar nationale regering en nationaal Parlement.
EU: besluitvormingsprocessen
Besluitvorming binnen de EU vindt plaats òf door de Europese Raad òf door een samenspel
tussen de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad van Ministers via een
besluitvormingsprocedure die is vastgelegd in het Verdrag van Lissabon, waarbij tevens is
voorzien in een mogelijkheid tot interventie van de nationale Parlementen.
Indien besluitvorming plaatsvindt in de Europese Raad dan wordt ook wel gesproken van
intergouvernementele besluitvorming. Besluitvorming geschiedt dan op basis van consensus.
12 Naast de hiervoor genoemde instellingen kent de EU nog drie andere instellingen: het Hof van Justitie, de
Europese Centrale Bank en de Rekenkamer. Hoewel deze instellingen essentiële taken vervullen en bijdragen
aan het bestaan van ‘checks & balances’ binnen de EU zal daarnaar in deze studie verder geen aandacht uitgaan.
De focus is gericht op het EU-beleid (inclusief wet- en regelgeving) en de uitvoering daarvan. Het Hof en de
Rekenkamer spelen vooral een rol in controlerende zin (controle achteraf). De Europese Centrale Bank voert
samen met de nationale banken het monetaire beleid van de Unie.
9