Europa en het Verdrag van Lissabon “Love it or leave it”

generatie regeringsleiders (cultuur) heeft de Europese Raad tijdens de Griekenland-crisis
optimaal gebruik gemaakt van deze mogelijkheden, waarmee in materiële zin zelfs het
monopolie op het initiatiefrecht van de Europese Commissie door de directe invloed van
regeringsleiders onder druk is komen te staan.
Uiteraard blijft naast de grote politiek ook de stroom van de kleine politiek binnen de EU
doorgaan. In het kader van deze studie spraken wij bijvoorbeeld met medewerkers van de
Permanente Vertegenwoordiging en Europarlementariërs die zich bezig houden met de
harmonisatie van sociale wetgeving. Dergelijke onderwerpen vallen thans, net als voor de
inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon, in het domein van de binnensfeer. Toch is
ook hier iets veranderd. Zoals blijkt uit de afwijzing van het SWIFT-akkoord, zijn in de
binnenwereld de verhoudingen verscherpt en dienen Europese Commissie en Raad meer
rekening te houden met de stem van het Europees Parlement.
Een en ander heeft ook effecten voor de parlementaire verantwoording van de besluitvorming.
De binnensfeer wordt gekenmerkt door supranationale besluitvorming. Hier wordt door de
uitbreiding van de medebeslissingsprocedure het merendeel van de besluiten rechtstreeks
getoetst door het Europees Parlement. Daarnaast hebben nationale Parlementen de
mogelijkheid een oordeel uit te spreken over het optreden van de eigen minister in de Raad.
Doordat in de Raad meestal echter sprake is van meerderheidsbesluitvorming, kan hij in
principe worden ‘overruled’. Een nationaal Parlement kan dat niet veranderen.
In het volgende hoofdstuk wordt nader geanalyseerd in hoeverre deze
besluitvormingprocessen zoals die sinds het Verdrag van Lissabon kunnen worden
waargenomen, voldoen aan de gestelde criteria voor democratische legitimiteit.
33