Europa en het Verdrag van Lissabon “Love it or leave it”

Appendix 3: Beleidsterreinen EU en invloed Europees Parlement na het Verdrag van
Lissabon
Invloed Europees Parlement:
Door de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon op 1 december 2009 beslist het
Europees Parlement (EP) op veel meer terreinen mee volgens de gewone
wetgevingsprocedure. Concreet betekent dit dat de rol van het EP als wetgever nu even
belangrijk is als die van de Raad van Ministers voor bepaalde onderwerpen waarbij het EP
eerder niet werd betrokken of waarover het alleen werd geraadpleegd. Dat geldt bijvoorbeeld
voor legale immigratie, samenwerking op strafrechtgebied (Eurojust, misdaadpreventie,
onderlinge afstemming van de strafmaat, inbreuken en sancties), politiesamenwerking
(Europol), structuurfondsen en sommige onderdelen van het EU-handels- en landbouwbeleid.
Het EP mag nu ook over de hele begroting meebeslissen. Tot nu toe mocht dit alleen over de
'vrijwillige uitgaven' en bijvoorbeeld niet over de omvangrijke begrotingspost
landbouwuitgaven. In feite wordt het EP bij praktisch alle wetgevingsvoorstellen betrokken.
Het EP is nu op zo’n 50 terreinen meer medewetgever geworden. Er zijn 20 nieuwe
rechtsgrondslagen gecreëerd in het Verdrag van Lissabon waarbij het EP medewetgever is, en
bij 30 al bestaande rechtsgrondslagen is het EP voortaan medewetgever.
Uitbreiding van bevoegdheden van de Europese Unie:
Het Verdrag van Lissabon maakt nu expliciet duidelijk bij welke beleidsterreinen de EU
exclusief bevoegd is, bij welke terreinen er gedeelde bevoegdheid bestaat tussen de EU en de
Lidstaten, en op welke terreinen de Lidstaten exclusief bevoegd blijven. Door art 4, lid 1, van
het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie (VWEU) zijn alle bevoegdheden
die niet genoemd zijn in het VWEU, gedeelde bevoegdheden.
Als met situatie voor inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon wordt vergeleken,
worden er bij de exclusieve bevoegdheden voor de EU twee nieuwe terreinen genoemd: het
monetair beleid voor de landen die de euro als munt hebben en de instandhouding van de
biologische rijkdommen van de zee. Met het Verdrag van Lissabon omvat de
gemeenschappelijke handelspolitiek als exclusieve bevoegdheid voortaan de gehele
gemeenschappelijke handelspolitiek. Voorheen bestond er een uitzondering op deze
exclusieve bevoegdheid (artikel 133, zesde lid, EG Verdrag), waar het ging om akkoorden die
de interne bevoegdheden zouden overschrijden, zoals handelsakkoorden inzake culturele en
audiovisuele diensten, onderwijsdiensten en sociale en volksgezondheidsdiensten. Deze
akkoorden vielen voorheen onder de gedeelde bevoegdheden.
Bij de gedeelde bevoegdheden staat één nieuw onderwerp waarbij de bevoegdheid dus
voortaan gedeeld wordt met de EU: energie.
Sommige bevoegdheden hebben een andere naam gekregen. Hierdoor zijn bepaalde
bevoegdheden uitgebreid. Zo vallen de maatregelen inzake binnenkomst en verkeer van
personen nu onder de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht, wat een ruimere omschrijving
van de bevoegdheid is. Bij het beleidsterrein economische en sociale samenhang is de
territoriale samenhang toegevoegd.
Bij de exclusieve bevoegdheden voor de Lidstaten is nieuw dat de industrie, sport, toerisme
en de administratieve samenwerking wordt genoemd.
47