02.07.2013 Views

Pedalangan Jilid 1.pdf

Pedalangan Jilid 1.pdf

Pedalangan Jilid 1.pdf

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

132<br />

peristiwa jejer III sering disebut Jejer Sanga I. Sering juga sebelumnya<br />

diisi gara-gara.<br />

Peristiwa dari jejer I, jejer II dan seterusnya itulah janturan<br />

ikut berpersan aktif sebagai sarana penjelasan kepada para penonton.<br />

Secara structural, janturan jejer tersusun demikian Pertama<br />

Adangiyah (kata-kata awal) Berbunyi “swuh rep data pitana” artinya<br />

dari kosong (/suwung, sepi / mandheg / mati ), akan digelar kehidupan<br />

di dunia ini.<br />

Dalam hal ini sebagai penggelar kehidupan adalah Sang<br />

Maha Hidup (yang punya hidup) yang di dalam seni pertunjukkan<br />

wayang kulit dilambangkan bahwa Sang Dalang yang menceritakan<br />

lakon. Kedua Pambuka berupa penjelasan Sang Dalang kepada penonton<br />

di awal cerita, contoh janturan.<br />

……….. Hanenggih nagari pundit ta ingkang kaeka adi dasa<br />

purwa. Eka sawiji, adi linuwih, dasa sepuluh, purwa wiwitan.<br />

Sanadyan kathah titahing dewa, ingkang kasongan<br />

ing angkasa, kasangga pratiwi kapiting samodra, kathah<br />

ingkang sami anggana raras boten wonten kadi nagari<br />

Dwaraka ya Dwarawati. Mila kinarya bubuka, ngupayaa nagari<br />

satus tas antuk kalih, sanadyan sewu tan jangkep sadasa.<br />

Mila winanstan Dwarawati dados palawangane jagad,<br />

utawi wenganing rahsa, Dwaraka panggenan pambuka.<br />

Ketiga isi berupa untaian kalimat yang menjelaskan tentang<br />

Gambaran suatu Negara yang dikelirkan (dilakonkan). Biasanya tentang<br />

kemakmuran Negara, keadilan (watak adil para marta) dan kebijakan<br />

pemerintah. Bagian isi ini berbunyi agak panjang dan diakhiri<br />

penjelasan. Tentang keperluan sang prabu pada pemerintahannya.<br />

Isi dalam janturan itu biasanya berbunyi sebagai berikut :<br />

………..Dhasar nagari panjang-punjung, pasir wukir loh jinawi<br />

gemah aripah karta tur raharja. Pajang dawa, punjung<br />

luhur kawibawane, pasir samodra wukir gunung, dene nagari<br />

ngungkurake pegunungan, ngeringake pasabinan nengenake<br />

benawi ngayunaken bandaran gedhe. Loh tulus<br />

kang sarwa tinandur, jinawi murah kang sarwa tinuku. Gemah<br />

para lampah dagang rahinten dalu tan ana pedhote,<br />

labet tan ana sangsayaning margi. Aripah janma manca<br />

kang samya gegriya ing salebeting praja katingal jejel riyel<br />

aben cukit tepung taritis, papan wiyar katingal rupak saking<br />

rejaning praja. Karta kawula ing padhusunan padha tentrem<br />

atine, mungkul pangolahing tetanen. Ingon-ingon kebo sapi,<br />

pitik iwen tuwin raja kaya tan ana kang cinancang, yen rahina<br />

aglar ing pangonan, yen bengi mulih marang kandhange<br />

dhewe-dhewe. Raharja tebih ing parangmuka. Para mantra

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!