02.07.2013 Views

Pedalangan Jilid 1.pdf

Pedalangan Jilid 1.pdf

Pedalangan Jilid 1.pdf

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

140<br />

dho pratandha ana prakara. Patih Kala Rangsang duta saking<br />

nagari Rancang Kencana dutane Prabu Kala Kumara<br />

sigra den pilara Prabu Baladewa. Mila ribut sagung para seba.<br />

Pating sliri pating bilungkung pindha kawula ngluru bendara,<br />

bendara ngluru kawula. Solah nganti kaya gabah den<br />

interi. Golong-golong mangulon, golong-golong mangetan<br />

candrane kaya sela blekithi. Sela arane watu, blekithi semut,<br />

kaya semut lumaku ana sak ndhuwure watu mujudake<br />

barisan kaya prajurit ngadhepi bebaya.<br />

(Ki Dalang Cung Wartanu 1979)<br />

Pocapan Kresna Semedi<br />

Kacarita, Sri Batara Kresna sigra patrap semedi maladi hening,<br />

sedhakep saluku juga nutupi bahahan hawa sanga,<br />

ngeningaken pancadriya. Panca ateges lima, driya pangangen-angen,<br />

sekawan kang binengkas sajuga kang sinidikara<br />

anut lebu wetuning bajra herawana kinarya nut laksitaning<br />

brata, ana rupa tan dinulu ana ganda tan ingambu, ana<br />

swara tan rinungu. Hanapas hanupus pan yayah mati sajroning<br />

urip, amung warana ingkang taksih lumaris, campur<br />

kalayan layap liyeping aluyup, pindha pesating sukma sumusup<br />

ing rasa jati sejatine tumlawung. Jagad wus rinegem<br />

dadi sawiji amung kari samrica binubud. Dudu jagad kang<br />

gumelar, nanging jagade Sri Kresna kang wus datan kaendhih<br />

dening Sir-Budi-Cipta-Rasa, amung kari satata nedya<br />

hormat ingkang tanpa karana. Datan antara dangu wus antuk<br />

wewengan bakal kasembadan sasedyane nanging yaamung<br />

sinimpen ing driya, temahan amung nalangsa marang<br />

kang akarya jagad saisine. Dhasar Sri Batara Kresna<br />

narendra kang widagda ulah puja.<br />

(Kastana-Supriyono-Partakrama Pakeliran Gaya Surakarta 2003)<br />

Demikianlah beberapa contoh pocapan. Sebenarnya masih<br />

banyak lagi pocapan yang harus ditampilkan dan diungkapkan oleh<br />

dalang selama penyajiannya. Hampir setiap jejeran dan adegan dari<br />

awal hingga akhir pertunjukkan, dalang selalu bernarasi (pocapan).<br />

Ada pocapan yang dalam suasana tenang, merdeka tetapi<br />

juga ada pocapan yang bersitegang, keras, emosional sehingga dalam<br />

sajian harus bersama dengan dhodhogan kothak dan ucapannya<br />

lebih keras. Para ahli nabuh gamelan mengatakan bahwa grimingan<br />

gender, dalam mengiringi pocapan yang tegang, harus grimingan<br />

ada-ada (vokal dalang dalam suasana tegang), misalnya pocapan<br />

tokoh Gathotkaca ketika akan terbang. Demikian juga pocapan<br />

tokoh Wrekodara mlumpat (meloncat) dan ketika seorang bang-bangan<br />

(bambangan) akan masuk hutan (alas-alasan) dalam suasana

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!