Pedalangan Jilid 1.pdf
Pedalangan Jilid 1.pdf
Pedalangan Jilid 1.pdf
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
140<br />
dho pratandha ana prakara. Patih Kala Rangsang duta saking<br />
nagari Rancang Kencana dutane Prabu Kala Kumara<br />
sigra den pilara Prabu Baladewa. Mila ribut sagung para seba.<br />
Pating sliri pating bilungkung pindha kawula ngluru bendara,<br />
bendara ngluru kawula. Solah nganti kaya gabah den<br />
interi. Golong-golong mangulon, golong-golong mangetan<br />
candrane kaya sela blekithi. Sela arane watu, blekithi semut,<br />
kaya semut lumaku ana sak ndhuwure watu mujudake<br />
barisan kaya prajurit ngadhepi bebaya.<br />
(Ki Dalang Cung Wartanu 1979)<br />
Pocapan Kresna Semedi<br />
Kacarita, Sri Batara Kresna sigra patrap semedi maladi hening,<br />
sedhakep saluku juga nutupi bahahan hawa sanga,<br />
ngeningaken pancadriya. Panca ateges lima, driya pangangen-angen,<br />
sekawan kang binengkas sajuga kang sinidikara<br />
anut lebu wetuning bajra herawana kinarya nut laksitaning<br />
brata, ana rupa tan dinulu ana ganda tan ingambu, ana<br />
swara tan rinungu. Hanapas hanupus pan yayah mati sajroning<br />
urip, amung warana ingkang taksih lumaris, campur<br />
kalayan layap liyeping aluyup, pindha pesating sukma sumusup<br />
ing rasa jati sejatine tumlawung. Jagad wus rinegem<br />
dadi sawiji amung kari samrica binubud. Dudu jagad kang<br />
gumelar, nanging jagade Sri Kresna kang wus datan kaendhih<br />
dening Sir-Budi-Cipta-Rasa, amung kari satata nedya<br />
hormat ingkang tanpa karana. Datan antara dangu wus antuk<br />
wewengan bakal kasembadan sasedyane nanging yaamung<br />
sinimpen ing driya, temahan amung nalangsa marang<br />
kang akarya jagad saisine. Dhasar Sri Batara Kresna<br />
narendra kang widagda ulah puja.<br />
(Kastana-Supriyono-Partakrama Pakeliran Gaya Surakarta 2003)<br />
Demikianlah beberapa contoh pocapan. Sebenarnya masih<br />
banyak lagi pocapan yang harus ditampilkan dan diungkapkan oleh<br />
dalang selama penyajiannya. Hampir setiap jejeran dan adegan dari<br />
awal hingga akhir pertunjukkan, dalang selalu bernarasi (pocapan).<br />
Ada pocapan yang dalam suasana tenang, merdeka tetapi<br />
juga ada pocapan yang bersitegang, keras, emosional sehingga dalam<br />
sajian harus bersama dengan dhodhogan kothak dan ucapannya<br />
lebih keras. Para ahli nabuh gamelan mengatakan bahwa grimingan<br />
gender, dalam mengiringi pocapan yang tegang, harus grimingan<br />
ada-ada (vokal dalang dalam suasana tegang), misalnya pocapan<br />
tokoh Gathotkaca ketika akan terbang. Demikian juga pocapan<br />
tokoh Wrekodara mlumpat (meloncat) dan ketika seorang bang-bangan<br />
(bambangan) akan masuk hutan (alas-alasan) dalam suasana